адлюстро́вак, ‑роўка, м.
Разм. Тое, што і адлюстраванне (у 2, 4 знач.). Анічога ў хаце не робіць [дачка] зусім, толькі цешыцца ўсё адлюстроўкам сваім. Дубоўка. І перад вачыма ў цябе будзе не Няфёд, а цэлае чалавечае жыццё. Адлюстровак нейкага часу, вобраз хараства і высакароднасці простай чалавечай душы. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арты́ст, ‑а, М ‑сце, м.
1. Той, хто займаецца публічным выкананнем твораў мастацтва (акцёр, спявак, музыкант і г. д.). Оперны артыст. Артыст эстрады. Цыркавы артыст. Народны артыст рэспублікі.
2. перан. Разм. Той, хто валодае вялікім майстэрства ў якой‑н. галіне, таленавіта робіць што‑н. Артыст сваёй справы.
[Фр. artiste.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гіпафі́з і гіпо́фіз, ‑а, м.
Залоза ўнутранай сакрэцыі, якая знаходзіцца на ніжняй паверхні галаўнога мозга і робіць уплыў на рост і развіццё арганізма.
[Грэч. hypóphysis — адростак.]
гіпо́фіз, ‑а, м.
Спец. Залоза ўнутранай сакрэцыі ў пазваночных жывёл і чалавека, размешчаная пад галаўным мозгам, якая ўплывае на рост і развіццё арганізма.
[Ад грэч. hypóphysis — адростак.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́зніць, ‑іць; незак., каго-што ад каго-чаго.
Разм. Быць асаблівасцю, якая адрознівае каго‑, што‑н. ад іншага (іншых), робіць непадобным да іншых; адрозніваць. Ва ўсім сышліся мы, адно нас розніць: Я вершамі пішу, а сябра — прозаю. Гілевіч. [Маланнін] гарадскі ўбор розніў яе ад усёй сям’і. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыкаву́лак (прыкаву́лык) ’завулак’ (Бяльк.). Дэрывацыйны карэлят да закаву́лак, параўн. рус. закоу́лок, усходнеславянскае прэфіксальнае ўтварэнне ад *коулок < *улок ’вуліца’ (КЭСРЯ, 114), параўн. тут яшчэ ст.-рус. улъка, улка (Сразн.). Наяўнасць беларускага слова пацвярджае рэальнасць даволі праблематычнага раней коулок і робіць прапанаванню ужо даўно версію прымальнай. Гл. таксама Шанскі (2, 6, 40). Параўн. ву́лка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэ́нта ‘туга’ (шальч., Сл. ПЗБ), тэ́нго, тэ́ньго ‘старанна?’: будзе ахвотна й тэнго робіць, што схочэ (Сержп. Прымхі), тэ́нґа ‘вельмі добра’: тэ́нґа павячэраў (мядз., Каўрус). З польск. tęgo ‘туга’, а таксама дыял. tęngo ‘многа, добра’, tęgo ‘ўпарта; вельмі; хутка, шпарка’ (Варш. сл.). Сюды ж тэ́нгі ‘рослы, поўны’ (воран., Сл. ПЗБ) з польск. tęgi ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
маг, ‑а, м.
1. Той, хто нібыта валодае тайнамі магіі; чарадзей, чараўнік. // перан. Пра чалавека, які робіць што‑н. надта лёгка і лоўка. Мы ведаем цяпер Тваё імя, Купала, Вялікіх песень маг І сэрцаў валадар. Глебка.
2. На Старажытным Усходзе — жрэц, які спраўляў рэлігійныя абрады і прадказваў будучае.
[Грэч. mágos ад перс. muğ — вогнепаклоннік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наро́кам, прысл.
Разм.
1. Жартам, не ўсур’ёз. Я жартую. Я нарокам. Хай жа хто з вас кіне вокам: Ці падобны я на дзеда? Крапіва. Крэхча хітры старычына, Стогне, войкае нарокам, Як бы й праўда, што баліць. Колас.
2. Наўмысна. [Веры Андрэеўне] здаецца, што Дуня стукае нарокам, неахайна нешта робіць. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
незвыча́йнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць незвычайнага. Незвычайнасць ўчынку. Незвычайнасць абставін.
2. Незвычайная з’ява, здарэнне і пад. Усё, што ён робіць, акружана арэолам выключнасці, незвычайнасці. Бярозкін. Можна было падумаць, што, каб увесь свет перавярнуўся верхам уніз,.. [стары чалавек] не здзівіўся б і не паглядзеў бы на гэта, як на незвычайнасць. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пэ́цкаль, ‑я, м.
Разм.
1. Той, хто пэцкае (у 1 знач.).
2. Той, хто няўмела, неахайна робіць што‑н. (пераважна пра мастака, пісьменніка). На торг не спяшаўся [мастак], Як пэцкаль адзін мой знаёмы, Што лепіць пачвараў І возіць збываць у раёны. Гілевіч. Сапраўдны ты рыбак ці проста пэцкаль?! Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)