няўдо́біца, ‑ы, ж.
Зямля, малапрыгодная для пасеваў сельскагаспадарчых культур. Год на год не прыходзіцца: узяткі мёду залежаць ад таго, што расце на бліжніх палях і як родзяць травы на заросшай кустоўем няўдобіцы. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прата́ліна, ‑ы, ж.
Месца, дзе растаў снег і агалілася зямля. Снег сыходзіў дружна і хутка. Увачавідкі вырасталі на палях чорныя праталіны зямлі. Краўчанка. // Месца, якое растала (на замёрзлай шыбе). Прахукаць праталіну на шыбе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узве́яць, ‑вею, ‑вееш, ‑вее; зак.
1. што. Дзьмучы, падняць уверх. Вецер узвеяў пыл. □ Сняжынкі ветрыкам узвее — Зямля гарыць, як самацвет. Кірэенка.
2. чым. Паэт. Узмахнуць. Гэй, узвейце сваім крыллем, Арляняты, буйна, бурна. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распа́шка ж., с.-х.
1. во́рыва, -ва ср., узво́рванне, -ння ср., узо́рванне, -ння ср., разво́рванне, -ння ср.; см. распа́хиватьI;
2. (распаханная земля) во́рная зямля́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ма́е́тнасць, ма́ітнысь, ма́йтнысь ’нерухомая маёмасць, зямля’ (Нік., Оч., Нас., Нас. АУ), ст.-бел. маетность, маэтность ’багацце, маёмасць’ (XVI ст.), запазычана з польск. majętność < mieć > мець (гл.) (Булыка, Запазыч., 195; Фасмер, 2, 557).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пусце́ля ’абложная зямля’ (ДАБМ, камент., 858), параўн. укр. пустеля ’пустыня’, славен. pustela ’пусты чалавек’, макед. nycmenuja ’пустое месца, пусты край’. Утворана ад пусты ’незаняты’ (< *pustь), адносна суфіксацыі гл. Слаўскі, SP, 1, 109.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэра́са ‘ўступы зямлі або прыбудова перад домам’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт., Пятр.). Відаць, праз рус. терра́са ‘тс’, што, у сваю чаргу, з франц. terrasse ‘земляны насып’, звязанага з лац. terra ‘зямля’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
за́мець, ‑і, ж.
1. Завіруха, мяцеліца. На дварэ круціла замець, зямля курылася халодным белым дымам. Шашкоў.
2. Снег, які гоніцца ветрам па зямлі. Снегавая замець курэла за .. [Валодзем] следам. Хадкевіч. Па брусчатцы слалася замець. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заясне́ць, ‑ее; зак.
1. Вылучыцца сваёй яснай афарбоўкай, паказацца (пра што‑н. яснае). Мост вырас, пашырэў. .. Рака схавалася і зноў заяснела. Мележ.
2. Пачаць яснець, стаць ясным. Пачала сохнуць зямля, і заяснела неба. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зме́рзлы і змёрзлы, ‑ая, ‑ае.
1. Які змёрз ад холаду; азяблы, акалелы. [Тэкля] пераначавала галодная і змерзлая. Бядуля.
2. Сапсаваны, пашкоджаны марозам. Змёрзлыя расліны. Змерзлая бульба.
3. Зацвярдзелы ад марозу, холаду; наскрозь прамёрзлы. Змерзлая зямля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)