дагле́дзець, -гле́джу, -гле́дзіш, -гле́дзіць; -гле́дзь; -гле́джаны; зак., каго-што.
1. Паклапаціцца аб кім-, чым-н., акружыць увагай, стварыць добры догляд.
Д. хворага.
Д. дзяцей.
2. Заўважыць, не выпусціць з-пад увагі (звычайна з адмоўем).
Не дагледзіш вокам — заплаціш бокам (прыказка).
|| незак. дагляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шчабята́ць, -бячу́, -бе́чаш, -бе́ча; -бе́чам, -бе́чаце, -бе́чуць; -бячы́; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спяваць (пра ластавак, шчыглоў і некаторых птушак).
2. перан. Гаварыць хутка, безупынна (пра дзяцей, жанчын; разм., жарт.).
|| наз. шчэ́бет, -у, М -беце (да 1 знач.) і шчабята́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лепята́ць, лепячу́, ляпе́чаш, ляпе́ча; лепячы́; незак., што, пра што і без дап.
1. Гаварыць невыразна, нязвязна (пра мову дзяцей).
Дзіця ляпеча.
2. Мармытаць.
3. Балбатаць, весці лёгкую несур’ёзную размову.
4. перан. Утвараць ціхі шум, шолах.
|| зак. пралепята́ць, -лепячу́, -ляпе́чаш, -ляпе́ча; -лепячы́.
|| наз. лепята́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ссадзі́ць, ссаджу́, сса́дзіш, сса́дзіць; сса́джаны; зак., каго (што).
1. Дапамагчы сысці ўніз, зняць адкуль-н.
С. дзіця з канапы.
2. Даць магчымасць або прымусіць выйсці (з цягніка, аўтобуса і пад.).
С. на станцыі дзяцей.
С. безбілетніка.
|| незак. сса́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. сса́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ На́лля ’гурт’: Наляцела налля дзяцей (паст., Сл. ПЗБ), нальля ’пра таго, хто нагла і неадступна лезе ў шкоду’ (полац., Нар. лекс.), ’навала, напасць’ (ушац., Нар. сл.). Відаць, з *нагля, гл. наглы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прива́дить сов.
1. прына́дзіць;
прива́дить те́терева прына́дзіць цецерука́;
2. (привлечь) разг. прыва́біць;
прива́дить к себе́ ребя́т прыва́біць да сябе́ дзяце́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асіраці́ць, ‑рачу, ‑роціш, ‑роціць; зак., каго.
Зрабіць каго‑н. сіратою (сіротамі). [Харытон:] — «За што ж гэта, — сказаў я Антосю, — та, не падумаўшы, Ігнатавых дзяцей асіраціў?» Бажко. Браты беларусы! Хіба мы даруем фашысцкім гадам тое, што яны разбурылі нашы гарады, што яны асірацілі гэтулькі нашых дзяцей. Купала. // перан. Зрабіць адзінокім, пазбавіўшы блізкага, дарагога чалавека. Але і яго ж, Міхала, вайна таксама асіраціла, адабрала ў яго сям’ю, дом. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аліме́нты, ‑аў; адз. няма.
Сродкі, якія выплачваюцца на ўтрыманне непрацаздольных дзяцей ці бацькоў асобамі, якія звязаны з імі адносінамі роднасці. Плаціць аліменты, Атрымліваць аліменты. Закон аб аліментах.
[Ад лац. alimentum — утрыманне, харчаванне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абмачы́цца, ‑мачуся, ‑мочышся, ‑мочыцца; зак.
1. Абмачыць на сабе адзенне, абутак; зрабіцца мокрым ад дажджу, мокрага снегу і пад.
2. Спусціць пад сябе мачу (пра дзяцей, хворых).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імпульсі́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да імпульсу (у 1 знач.). Імпульсіўныя дзеянні дзяцей.
2. Схільны дзейнічаць пад уплывам раптоўнага імпульсу (у 1 знач.). Імпульсіўны чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)