павярну́ць, -вярну́, -ве́рнеш, -ве́рне; -вярні́; -ве́рнуты; зак.
1. каго-што. Варочаючы, змяніць становішча каго-, чаго-н.
П. ключ.
П. хворага на бок.
2. каго-што і без дап. Змяніць напрамак, шлях руху.
П. з вуліцы ў завулак.
П. каня назад.
Дарога павярнула ў лес.
3. перан., што. Даць чаму-н. іншы напрамак, развіццё.
П. гаворку на іншы лад.
П. справу па-свойму.
|| незак. паваро́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. паваро́т, -у, М -ро́це, мн. -ы, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падру́ба, ‑ы, ж.
Ніжняе бервяно ў зрубе. Сваёй старэнькай хаты я не пазнаў. Новая падруба выпрастала яе, прыўзняла над зямлёй. Асіпенка. Ідучы назад у хату, змеціў [Сузон], што ў клеці згніла падруба і яна ўся пахілілася на бок. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перо́нны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да перона. [Павал:] — Вось вашы білеты; Лібе перонны. Гартны. Цягнік мякка-мякка крануўся. [Пасажыры] не пачулі нават стуку колаў, буфераў. Адно вызначылі, што ён крануўся, па тым, што перонныя агеньчыкі пачалі адплываць назад. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даду́маць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і з дадан. сказам.
Скончыць абдумванне чаго‑н. Юркевіч не даў .. [Юзіку] дадумаць да канца сваіх думак. Мурашка. Алесь міжвольна зрабіў два крокі назад. Раней чым мозг паспеў дадумаць, што гэта непрыстойна. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цяплу́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
Разм. Таварны вагон, прыстасаваны для перавозкі людзей. Салдаты выпускаюць з цяплушак зняволеных набраць вады. Лужанін. Мы прайшлі ўздоўж цяплушак, вярнуліся назад і пастукалі ў дзверы самага доўгага вагона. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
туда́ нареч. туды́;
туда́ и обра́тно туды́ і наза́д;
ни туда́ ни сюда́ ні туды́ ні сюды́;
туда́ же такса́ма;
туда́ ему́ и доро́га туды́ яму́ і даро́га.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
агляну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
1. Паглядзець, павярнуўшы галаву назад; азірнуцца. Вольга Віктараўна ідзе борзда, ні разу назад не аглянулася. Лабановіч стаіць, пазірае ёй услед. Колас. // перан. Кінуць погляд на мінулае, каб даць яму новую ацэнку. Вялікі Кастрычнік даў магчымасць беларускім пісьменнікам аглянуцца з вышыні заваёў сацыялістычнай рэвалюцыі на мінулае свайго народа. Дзюбайла.
2. Паглядзець вакол сябе. Лясніцкі памаўчаў, аглянуўся навокал і панізіў голас. Шамякін.
3. Апамятацца, заўважыць, прыкмеціць. І дзядзька наш не аглянуўся, Як і яго людская хваля Нясла, бы шчэпку ў перавале. Колас.
•••
Не паспець аглянуцца, як... гл. паспець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непрыка́яны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які ад хвалявання не знаходзіць сабе месца, не ведае, што рабіць. І да таго не сядзелася Алесю на месцы, што ён некалькі разоў выходзіў на вуліцу, вяртаўся назад і хадзіў па хаце, як непрыкаяны. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыні́зіцца, ‑ніжуся, ‑нізішся, ‑нізіцца; зак.
1. Зрабіцца меншым, ніжэйшым. Двор Сузонаў быў усё гэткім жа, як тры гады таму назад, але хата яшчэ больш прынізілася да зямлі. Галавач.
2. Унізіць сябе перад кім‑н. Гэты чалавек ніколі не прынізіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апляву́ха, ‑і, ДМ ‑вусе, ж.
Разм. груб. Удар рукой па шчацэ. Пажылы капітан размахнуўся з усяго пляча і заляпіў такую аплявуху Коху, што той пахіснуўся назад. Лынькоў. // перан. Тое, што абражае, прыгожае чыю‑н. годнасць, чые‑н. пачуцці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)