незапа́мятны, ‑ая, ‑ае.
Вельмі даўні. Ляжыць гэты белы камень тут з незапамятных часоў, і старыя кажуць, што ад яго і назва вёскі пайшла — Белая. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
багамо́льня, ‑і, ж.
Уст. Памяшканне для малення. Аднакурснік пачаў шаптаць, што касцёл гэты пабудавалі ў 1395 годзе на месцы языч[ніц]кай багамольні жонкі князя Вітаўта. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саста́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Тое, што і састарэцца. Глядзіць на млынок-недарэку Млынар, што састарыцца змог, Як гэты замшэлы, гарбаты, Старанны работнік-млынок. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сэр, ‑а, м.
1. Тытул баранета ў Англіі; асоба, якая носіць гэты тытул.
2. Пачцівы зварот да мужчыны ў Англіі, ЗША і іншых англамоўных краінах.
[Англ. sir.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вато́ ’нядаўна, зусім нядаўна’ (Янк. II); ’хутка’ (Жд.: «Вато́ я вы́йду, пачака́й»). Здаецца, адпавядае рус. вот ’вось’ у розных дыял. формах: во́та, во́то. Не выключаецца і паходжанне ад *въ то (параўн. чэш. vtom ’у гэты момант; але вось; раптам’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Такі́-сякі́ ’нядобры, нікчэмны; некаторы’; ’нейкі’ (ТСБМ, Нас.), такі́‑гэткі (пра чалавека з заганамі) (Варл.). Гл. такі, сякі, гэты, перанос ’такі’ > ’дрэнны’ грунтуецца на эўфемізацыі, параўн. балг. такъ́в ’такі’ і ’дрэннай якасці’, серб. та̏кши ’горшы’, параўн. Огледна св., 71.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
І́ўчык ’назва птушкі’ (Бяльк., Сцяц), і́чык ’птушка (лясны свістун)’ (Мат. Гом.). Відаць, птушка Saxicola rubetra L. (Антропаў, дыс.). Гукапераймальнае: іў‑чык, параўн. прыклад у Сцяцко: «Гэты йіўчык усё кажа: іў‑чык‑іўчык‑чык, жыве ў балоце»; параўн. ечык, ёўчык.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
свярбе́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -бі́ць, незак.
1. Выклікаць адчуванне казытлівага болю, адчуваць гэты боль.
Ад крапівы пякуць і свярбяць ногі.
Цела свярбіць.
2. перан., безас. Пра неадольнае жаданне зрабіць што-н.
Цэлы дзень свярбела паехаць па грыбы.
◊
Рукі свярбяць (разм.) —
1) хочацца пабіцца;
2) хочацца прыкласці рукі да якой-н. справы.
Язык свярбіць у каго (разм.) — хто-н. не можа стрымацца, каб не сказаць што-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
такі́¹, -а́я, -о́е, займ.
1. указ. Менавіта гэты, падобны да гэтага або да таго, пра які гаварылася раней ці гаворыцца далей.
Такая цёплая зіма ў нас упершыню.
Т. падручнік нам і патрэбны.
2. азнач. Ужыв. для ўзмацнення ступені якасці, уласцівасці.
Ён т. прыгожы.
Т. звонкі голас.
3. у знач. наз. тако́е, -о́га, н. Нешта, што звяртае на сябе ўвагу: смешнае, незвычайнае, страшнае і пад.
Што я такое сказаў?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нестары́, ‑ая, ‑ое.
Сярэдніх гадоў, параўнальна малады. Старастам Кірэйка стаў не таму, што хацеў, проста ён быў на гэты час адзіны нестары мужчына ў вёсцы. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)