Verbum

прапаце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.

1. Моцна спацець, выдзеліць многа поту.

П. ад лякарства.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Насыціцца потам.

Шапка прапацела.

3. перан. Правесці які-н. час у цяжкай рабоце (разм.).

П. над чарцяжом дацямна.

пу́дзіла, -а, мн. -ы, -дзіл, н.

1. Чучала для адпужвання птушак у агародах, садах.

2. перан. Пра чалавека, які адпужвае сваім выглядам, а таксама пра чалавека, вычварна, безгустоўна апранутага (разм.).

3. Тое, чым (той, кім) палохаюць, прадмет боязі, страху.

пустэ́ча, -ы, ж. (разм.).

1. Тое, што і пустата (у 1 і 2 знач.).

П. ў бараках. П. ў сэрцы (перан.).

2. Тое, што і пустка (у 1 знач.).

П., зарослая палыном.

|| прым. пустэ́чны, -ая, -ае (да 2 знач.).

п’я́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, п’я́вак, ж.

1. Прэснаводны чарвяк, які корміцца кроўю жывёл, прысмоктваючыся да іх цела.

Медыцынская п. (для кровапускання). Ставіць п’яўкі.

2. перан. Пра чалавека-прыстасавальніка, які жыве за кошт чужой працы, эксплуатуе іншых.

ра́дыус, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У матэматыцы: адрэзак прамой лініі, які злучае цэнтр з любым пунктам акружнасці або паверхні шара.

2. перан. Велічыня ахопу чаго-н., вобласць распаўсюджання чаго-н.

Р. дзеяння авіяцыі.

|| прым. ра́дыусны, -ая, -ае.

гі́нуць, -ну, -неш, -не; гінь; незак.

1. Спыняць існаванне, знішчацца, прападаць.

Г. ад кулі.

Расліны гінуць ад марозу.

2. перан. Рушыцца, не адбывацца (пра планы, намеры і пад.).

Гіне мая надзея на паездку.

|| зак. загі́нуць, -ну, -неш, -не; загінь.

губі́ць, гублю́, гу́біш, гу́біць; незак., каго-што.

1. Рабіць непрыгодным, нішчыць.

Г. лес.

2. Прыводзіць да гібелі, забіваць.

Г. звяроў.

3. перан. Марна, дарэмна траціць (час, сродкі, сілы і пад.).

Г. лепшыя гады.

|| зак. пагубі́ць, -гублю́, -гу́біш, -гу́біць; -гу́блены.

джа́ліць, -лю, -ліш, -ліць; незак., каго-што.

1. Раніць, упівацца джалам, кусаць (пра насякомых, змей).

Пчолы джаляць.

2. перан. Раніць крыўднымі словамі, колкімі заўвагамі.

Крытычныя выказванні джалілі яго, выводзілі з раўнавагі.

|| зак. уджа́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены.

Уджаліла змяя.

эквілібры́стыка, -і, ДМ -тыцы, ж.

1. Жанр цыркавога мастацтва — жангліраванне, акрабатычныя практыкаванні, якія выяўляюць здольнасць артыста трымаць раўнавагу пры няўстойлівым становішчы цела.

Э. на канаце.

2. перан. Надзвычайная спрытнасць, выкрутлівасць.

Разумовая э.

Паэтычная э.

|| прым. эквілібрысты́чны, -ая, -ае.

ярмо́, -а́, мн. я́рмы і (з ліч. 2, 3, 4) ярмы́, я́рмаў, н.

1. Драўляны хамут для рабочай буйной рагатай жывёлы.

2. адз., перан. Няволя, прыгнёт, уціск (высок.).

Вызваліцца ад каланіяльнага ярма.

|| прым. ярэ́мны, -ая, -ае (да 1 знач.).