паўзле́сны, ‑ая, ‑ае.
Які праходзіць, пралягае паўз лес, каля лесу. Чорная мужчынская постаць падалася на паўзлесную сцежку. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пла́навасць, ‑і, ж.
Уласцівасць планавага. У літаратурны рух мы павінны ўнесці планавасць і назаўсёды расквітацца з абязлічкай. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыбало́чаны, ‑ая, ‑ае.
Трохі забалочаны, балоцісты. Бумажкоў ляжаў на мокрай прыбалочанай зямлі і кідаў бутэльку за бутэлькай. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разга́ціцца, ‑гаціцца; незак.
Разм. Расці разгатым, стаяць разгатым. Крыху ўбок ад .. [лагчыны], на мяжы, разгацілася адвечная, старая дзічка. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рысі́сты, ‑ая, ‑ае.
Які мае добрую рысь 1 (пра каня). Фурман ледзьве стрымліваў спрыт мышастых рысістых коней. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спацырава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.
Абл. Шпацыраваць. Каля дарогі спацыравалі вароны. Чорны. Стары палкоўнік.. спацыраваў па вуліцах. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чорна... (а таксама чарна...).
Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «чорны», напрыклад: чорнагаловы, чорнарабочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шасціканто́вы, ‑ая, ‑ае.
З шасцю кантамі. Несцер .. заўважыў на голай, яшчэ не адталай зямлі чорны шасцікантовы футлярчык. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шо́ферскі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае адносіны да шофера. [Тодзік] прайшоў шоферскія курсы і пачаў жыць сам сабою. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Клёкат 1 ’перарывісты крык некаторых птушак’ (ТСБМ). Гукапераймальнае. Укр. клекіт, рус. клекот ’тс’, польск. klekot ’стук’, чэш. klekot ’клёкат’, славац. klekot ’тс’, в.-луж. klekot ’балбатня’, н.-луж. klekot ’тс’. Утварэнне з суфіксам ‑otъ (Трубачоў, Эт. сл., 9, 192).
Клёкат 2 ’шыя’ (Бяльк.). Ілюстрацыя ў Бяльк., 227 даволі няпэўная: «Родненькая, як у цябе запекся клёкат, ажно чорны». Магчыма, маецца на ўвазе значэнне ’горла’. Тады клёкат ’булькатанне, хрыпенне (у горле), гарлавы гук’ > ’горла’. Словаўтварэнне з прасл. ‑otъ для аддзеяслоўных назоўнікаў гаворыць аб надзейнасці такога семантычнага развіцця.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)