адно́сіны, -сін.
1. гл. аднесціся, адносіцца.
2. Сувязі паміж людзьмі, пэўнымі групамі або краінамі, якія ўзнікаюць у працэсе іх дзейнасці; погляд на што-н., характар паводзін, абыходжання каго-н. з кім-, чым-н.
А. паміж бацькамі і дзецьмі.
Дыпламатычныя а.
3. Дачыненне да каго-, чаго-н.; узаемная сувязь, залежнасць з’яў або іх кампанентаў.
Мець а. да гандлю.
А. прычыны да выніку.
◊
Ва ўсіх адносінах — з любога пункту гледжання.
У адносінах да каго-чаго — ужыв. ў якасці прыназоўніка са знач. напрамку дзеяння.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спаць, сплю, спіш, спіць; спім, спіце́, спяць; спаў, спа́ла; спі; незак.
1. Знаходзіцца ў стане сну.
Пара класціся с.
2. перан. Заціхнуць, быць бязлюдным; быць у стане спакою, нерухомасці.
Горад спіць.
Цёмнае возера спіць.
Вецер спіць.
3. перан. Быць пасіўным; бяздзейнічаць.
Трэба было не спаць, а рашуча дзейнічаць.
4. з кім. Знаходзіцца ў палавой сувязі з кім-н. (разм.).
С. з чужой жонкай — грэх.
◊
Спаць вечным сном — пра памёршага.
Спаць мёртвым сном — моцна спаць.
|| наз. спаннё, -я́, н. (да 1 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
неразры́ўны, ‑ая, ‑ае.
Такі, што нельга раз’яднаць; непарыўны, непарушны (пра пачуцці, адносіны, сувязі і пад.). Неразрыўная дружба. Неразрыўныя вузы братэрства. □ Бязмежная адданасць справе і скромнасць шчырага працаўніка — вось дзве галоўныя рысы характару пагранічніка. Гэта, перш за ўсё, .. адзін з тых «вінцікаў», чыя ціхая праца, увесь неразрыўны ланцуг штодзённых маленькіх перамог вельмі часта губляецца ў громе і бляску. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даве́р’е, ‑я, н.
Пераконанасць у чыёй‑н. шчырасці, чэснасці, добрасумленнасці і заснаваныя на іх адносіны да каго‑, чаго‑н. Карыстацца давер’ем. Заслужыць давер’е. Страціць давер’е. Апраўдаць давер’е. □ Так была наладжана сувязь з калгасам, і гэтай сувязі [Цімох] стараўся не губляць, наадварот, ён яшчэ болей замацоўваў яе, заваёўваючы давер’е з боку асобных калгаснікаў. Колас.
•••
Увайсці (уцерціся) у давер’е гл. увайсці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
відаво́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Яўны, прыкметны. Відавочная мана. □ Колькі за хвіліну нараджаецца ў галаве думак? Сотня, дзве? Яны змяняюць адна другую, і няма паміж імі ніякай відавочнай сувязі. Навуменка.
2. Ясны; бясспрэчны. Нестабільнасць капіталізму становіцца ўсё больш відавочнай. Брэжнеў. [Лабановіч:] — І наогул гэта справа [са ссыпкай] такая простая і відавочная, што і дзіця зразумее ўсю недарэчнасць вашага дамагання. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэлемеха́ніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.
1. Навука аб кіраванні і кантролі на адлегласці перадачай (па канале сувязі) кадзіраваных электрычных або радыёсігналаў, якія нясуць кіруючую або кантрольную інфармацыю.
2. Галіна тэхнікі, якая распрацоўвае, стварае і выкарыстоўвае сродкі кадзіравання, перадачы і прыёму інфармацыі па каналах электра- або радыёсувязі. Шырока прымяняецца аўтаматыка і тэлемеханіка на чыгуначным транспарце. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Іме́цца, йме́цца ’верыцца’ (Нас., Касп.). Зваротны дзеяслоў ад мець (гл.) з пратэзай і‑. Семантычныя змены ў сувязі са значэннем ’прымаецца, бярэцца (на веру)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Замэ́дзгаць ’забрудзіць’ (ТСБМ). Рус. замы́згать, укр. чарніг. зами́згати (Грынч.) ’тс’. Прэфіксальны дзеяслоў ад мыдзгаць ’пэцкаць, пэцкацца’ (гл.) з пераменай галоснага, магчыма, у сувязі з пэ́цкаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зашыпу́ліць ’засмеціць’ (воран., Сл. паўн.-зах.). Суфіксальна-прэфіксальны дзеяслоў, утвораны ў сувязі з асновай шыпул запазычанай з літ. šipulỹs ’трэска’ (Сл. паўн.-зах., 2, 273).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыкага́лак ’яўрэйская суполка, якая ў сувязі з малалікасцю не мае свайго старшыні і таму прыпісаная да бліжэйшага вялікага таварыства, асабліва гарадскога’ (Нас.). Да кага́л (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)