клубі́ць, ‑біць; незак.
1. што. Узнімаць клубамі пыл, дым, пару і пад. З-за гор — пражэктары промняў, Туман клубіла цясніна... Лойка.
2. Разм. Тое, што і клубіцца. І клубіў чорны дым, Быццам рой кажаноў ашалелых. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ра́зіць ’удараць’, ’абражаць’ (Нас., Гарэц.), разі́ць ’паразіць (пра хваробу)’ (паст., Сл. ПЗБ), ра́зіцца ’трапляць у няёмкае становішча’ (Нас., Гарэц.), ’абражацца’ (Гарэц.), рус. рази́ть ’біць, наносячы ўдары’, ’злаваць, крычаць’, укр. рази́ти ’біць’, польск. razić ’раніць’, ’надразаць’, чэш. raziti ’біць’, славац. raziť ’біць’, славен. ráziti ’драпаць’, балг. сразя́ ’паваліць адным ударам’. Да прасл. *raziti. Звязана з раз, рэ́заць (гл.) (Фасмер, 3, 434; Махэк₂, 510).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ша́стаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Утвараць лёгкі шум, шоргат.
Шастае дождж па даху.
Ш. сенам.
2. Біць з шумам (разм.).
Ш. дубцом па нагах.
3. Хадзіць, снаваць туды-сюды з мэтай што-н. выгледзець, украсці і пад. (разм.).
Ш. па лесе.
Не трэба ш. дзе не след.
4. што. Рэзаць (разм.).
Ш. сала нажом.
|| наз. ша́станне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пёкаць 1 ’малаціць цэпам’ (Варл.). Да пе́каць 1 ’біць чым-небудзь’, ’біць увогуле’.
Пёкаць 2 ’гараваць, пакутаваць’ (Варл.). Да пе́каць 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зра́нку, прысл.
1. У пачатку дня; раніцай. Яшчэ зранку, на досвітку, пайшоў наш дзядзька на рум біць калоды. Колас.
2. З пачатку дня, з раніцы. Запрасіла нас палянка: — Адпачніце на траве, На нагах вы сёння зранку. Галіноўская.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гра́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; незак., каго-што.
Сілай забіраць чужое дабро; рабаваць. Акупанты грабілі беларускі народ, вывозілі ў Германію збожжа, жывёлу, лес. «Весці». // Разм. Разараць паборамі, узяткамі. Дваранскія камітэты прама грабілі сялян пры дапамозе царскага ўрада. Ленін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Адбо́й 1 (БРС) < рус. отбой. Новае запазычанне.
Адбо́й 2 ’частка саней’ (Масл.) да біць (гл.).
Адбо́й 3 ’удар у адказ’ (Шат.). Гл. біць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Не́лупак (не́лупык) ’неслух, свавольнік’ (Яўс.). Відаць, з не і лупіць ’біць, лупцаваць’ (’біць да здзірання скуры’, Нас.), г. зн. ’той, каго не білі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Скнеціць, скнэ́тыты ‘сасцябаць (звычайна пра дождж)’, кнэ́тыты ‘біць, сцябаць’ (Клім.). Магчыма, да гнесці (гл.), параўн. укр. гніти́ти ‘гнясці; біць’, з аглушэннем пачатковага г.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абсупо́ніваць ’абыгрываць’ (Нас.) да супоня, супоніць (гл.). Відаць, семантычна звязана з супоніць ’біць супоняй’ і ’біць (наогул)’. Параўн. «Глядзі, як вашага брата супоняць» (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)