Verbum

вы́весці², -веду, -ведзеш, -ведзе; вы́веў, -вела; вы́ведзі; -ведзены; зак.

1. каго. Распладзіць, выседзець з яйца (птушанят).

В. куранят.

2. што. Вырасціць, стварыць (сорт раслін, пароду жывёл, птушак).

В. новы сорт яблыкаў.

3. што. Збудаваць, паставіць.

В. комін.

4. што. Старанна адлюстраваць, а таксама старанна вымавіць ці праспяваць.

В. літару.

В. трэль.

5. каго-што. Апісаць у мастацкім творы.

В. вобраз сучасніка.

|| незак. выво́дзіць, -во́джу, -во́дзіш, -во́дзіць.

ва́хта, -ы, ДМ -хце, мн. -ы, вахт і -аў, ж.

1. У флоце: неадлучнае дзяжурства, а таксама змена, якая нясе такое дзяжурства.

Заступіць на вахту.

Несці вахту.

Начная в.

2. Месца, дзе знаходзіцца дзяжурны, вахцёр; памяшканне для вахцёраў (разм.).

Ключы на вахце.

3. перан., чаго або якая. Самаадданая, поўная энтузіязму праца ў азнаменаванне чаго-н. (высок.).

Працоўная в.

|| прым. ва́хтавы, -ая, -ае.

В. журнал.

Вахтавая служба.

батарэ́я, -і, мн. -і, -рэ́й, ж.

1. Артылерыйскае тактычнае падраздзяленне, якое складаецца з некалькіх гармат, а таксама пазіцыя, якую займае такое падраздзяленне.

Мінамётная б.

2. Аб’яднанне некалькіх аднатыпных прылад, прыстасаванняў у адзіную сістэму для эфектыўнага дзеяння.

Б. акумулятараў.

3. Сукупнасць злучаных паміж сабой крыніц току, энергіі.

Сонечная б.

|| памянш. батарэ́йка, -і, ДМ -рэ́йцы, мн. -і, -рэ́ек, ж. (да 3 знач.).

|| прым. батарэ́йны, -ая, -ае.

уз... (а таксама уза..., ус...), прыстаўка.

I. Ужыв. пры ўтварэнні дзеясловаў і абазначае:

1) накіраванасць руху ўверх, напр., узляцець;

2) напружанасць, сілу дзеяння, хуткае наступленне якога-н. стану, напр.: узвіхрыцца, узрасці;

3) давядзенне дзеяння да якога-н. стану, мяжы, напр.: узбоўтаць, узёсціся.

II. Ужыв. пры ўтварэнні назоўнікаў і прыслоўяў і абазначае: на краі чаго-н. або побач з чым-н., напр.: узлесак, узмор’е, узбоч, уздоўж.

партнёр, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Удзельнік гульні з кім-н. (на сцэне, у карты, у спорце і г.д.), а таксама наогул удзельнік якой-н. сумеснай дзейнасці.

Партнёры згадзіліся на нічыю.

П. па домаўладанні.

2. Краіна — удзельнік якога-н. саюза, блока, пагаднення.

Дзяржавы — гандлёвыя партнёры.

|| ж. партнёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (да 1 знач.; разм.).

|| прым. партнёрскі, -ая, -ае (да 2 знач.).

рэа́кцыя¹, -і, ж.

1. гл. рэагаваць.

2. Ператварэнне адных рэчываў у другія (хімічная рэакцыя) або пераўтварэнне атамных ядзер у выніку іх узаемадзеяння з іншымі элементарнымі часціцамі (ядзерная рэакцыя).

Ланцуговая р. (самастойны працэс пераўтварэння атамаў — у хімічнай рэакцыі або атамных ядзер — у ядзернай рэакцыі; таксама перан.: пра шэраг дзеянняў, якія ўзаемна выклікаюцца; кніжн.).

3. Рэзкая перамена ў самаадчуванні, упадак, слабасць пасля ўздыму, напружання.

Паслястрэсавая р.

салю́т, -у, М -лю́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Ваенная форма прывітання або аддача пашаны каму-, чаму-н. ружэйнымі або артылерыйскімі залпамі, падняццем ці апусканнем сцяга і пад., а таксама стральба і феерверк з прычыны ўрачыстай даты, падзеі.

С. дваццаццю артылерыйскімі залпамі.

2. Прывітанне пры сустрэчы з кім-н.

Салют, сябры!

○

Піянерскі салют — прывітанне, якое выражаецца ў падняцці над галавой правай рукі.

|| прым. салю́тны, -ая, -ае.

сірэ́на, -ы, мн. -ы, -рэ́н, ж.

1. У грэчаскай міфалогіі: марская істота ў выглядзе жанчыны з хвастом рыбы, якая сваім мілагучным спевам заваблівала маракоў у гібельныя месцы.

2. мн. Атрад водных млекакормячых, якія жывуць у цёплых морах і рэках.

3. Прыбор для атрымання гукаў рознай вышыні (спец.).

4. Прыстасаванне для падачы рэзкіх, моцных гукавых сігналаў, а таксама гукі, якія падаюцца такім прыстасаваннем.

Раптам завыла с. аўтамашыны.

наста́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Той, хто выкладае ў школе, а таксама наогул асоба, якая вучыць чаму-н.

Н. мовы і літаратуры.

2. Той, хто наогул з’яўляецца натхняльнікам, хто кіруе, вучыць чаму-н.

Духоўныя настаўнікі.

3. Той, хто дапамагае каму-н. асвоіць спецыяльнасць на прадпрыемстве, прывівае працоўныя навыкі.

|| ж. наста́ўніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. наста́ўніцкі, -ая, -ае (да 1 знач.).

Н. калектыў.

о́пера, -ы, мн. -ы, о́пер, ж.

1. Музычна-драматычны твор, у якім дзеючыя асобы спяваюць у суправаджэнні аркестра, а таксама тэатральны паказ такога твора на сцэне.

Оперы Ю.

Семянякі.

Саліст оперы. 3 другой оперы або не з той оперы (пра тое, што не мае дачынення да справы; жарт.).

2. Тэатр, дзе ставяцца такія творы.

Пайсці ў оперу.

|| прым. о́перны, -ая, -ае.

О. спявак.

О. тэатр.