днець, днее; безас. незак.
Займацца на дзень; світаць, развіднівацца. Яшчэ не было ружовай паласы на ўсходзе, і нішто не паказвала, што хутка пачне днець. Шахавец. Па дварэ днела; шэрае святло прабівалася ў .. пакой праз шчыльную суравую фіранку. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саф’я́н, ‑у, м.
Мяккая, добра вырабленая звычайна яркага колеру авечая скура, якая ідзе на кніжныя пераплёты, абутак, абіўку мэблі. Увечары бацька зайшоў у пакой Халіды і асцярожна паставіў на стол абабітую саф’янам скрыначку, лёгенька націснуў на вечка. Ус.
[Перс.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ка́мера ’ізаляванае памяшканне спецыяльнага прызначэння’, ’пустая ў сярэдзіне частка прыбора, машыны’, ’унутраная абалонка шыны, мяча’ (ТСБМ), ’дзірка ў верхнім камені жорнаў’ (лаг. Шатал.). Новае запазычанне з с.-лац. camera ’пакой’ (або з ням. Kammer ’камора’) праз польск. ці рус. мовы (Слаўскі, 2, 390–392; Фасмер, 2, 174; Шанскі, 2 (К). 36–37). Больш старое запазычанне ў бел. гаворках і больш пашыранае камора (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дапіка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго і без дап.
Разм. Злосна папракаць. А прыходзіў хто-небудзь да Валі, старэйшыя сёстры скоса паглядалі і дапікалі яе: навошта павяла поўны пакой, глядзі, колькі пяску панеслі, вечна з табою спакою няма. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мясці́ць, мяшчу, месціш, месціць; незак., каго-што.
Змяшчаць у сабе, умяшчаць; размяшчаць, даваць прыстанішча. Невялікі ўтульны пакой бібліятэкі мясціў у сабе цяжкі пісьмовы стол і дзве шырокія шафы. Галавач. У старога сёння свята, І гасцей не месціць хата. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наку́раны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад накурыць.
2. у знач. прым. Разм. Напоўнены тытунёвым дымам. Калі заходзіш у накураны пакой, табе адразу становіцца цяжка дыхаць. Шахавец. Мы сядзелі ў цёплым, накураным вагоне, шчасліва смяяліся і гаварылі. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палірава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад паліраваць.
2. у знач. прым. Які адпаліраваўся, гладкі, з люстраным бляскам. На паліраванай паверхні машыны гулялі сонечныя зайчыкі. Сабаленка. Вера Андрэеўна ходзіць па пакой, перацірае белай анучкаю.. чыстую паліраваную мэблю. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лаке́йскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да лакея, належыць лакею. Лакейская служба. Лакейская вопратка. // перан. Неадабр. Угодлівы, ліслівы, пакорны. Лакейская ўгодлівасць. □ Уваходзіць Лямант і стаіць у лакейскай позе. Чорны.
2. у знач. наз. лаке́йская, ‑ай, ж. Памяшканне, пакой для лакеяў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набо́йка, ‑і, ДМ ‑бойцы; Р мн. ‑боек; ж.
1. Ніжні слой абцаса. Рызінавыя набойкі.
2. Металічная пласцінка, якая набіваецца на абцас і насок абутку. Выйшла [жанчына] у пярэдні пакой, прынесла чаравікі. Нямецкія, салдацкія. З жалезнымі набойкамі на насках і абцасах. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасві́ст, ‑у, М ‑сце, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. перасвіствацца — перасвіснуцца.
2. Папераменны або пералівісты свіст. Праз адчыненае акно ў пакой данёсся вясёлы птушыны перасвіст. Васілеўская. Дразды, пераймаючы салаўіныя пералівы, сустракалі .. раніцу такім адмысловым перасвістам, што звінела ў вушах. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)