адце́рці, адатру́, адатрэ́ш, адатрэ́; адатро́м, адатраце́, адатру́ць; адцёр, -це́рла; адатры́; -цёрты; зак.
1. што. Трэннем выдаліць што-н. прысохлае, прыклеенае і пад.
А. бруд з вопраткі.
2. каго-што. Расціраючы, вярнуць адчувальнасць каму-, чаму-н.
А. шчокі з марозу.
А. ногі.
3. каго-што. Адціснуць, адцясніць; выцесніць (разм.).
А. саперніка.
4. што. Пашкодзіць, адцяць, прычыніўшы боль (разм.).
А. пальцы.
|| незак. адціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ссаць, ссу, ссеш, ссе; ссём, ссяце́, ссуць; ссі; незак., што.
1. Уцягваць у рот губамі і языком (што-н. вадкае).
С. малако.
2. Трымаючы што-н. у роце, рабіць смактальныя рухі.
С. соску.
С. лапу.
С. палец.
3. безас. Пра тупы, ныючы боль у жываце (ад голаду, хваробы і пад.).
|| наз. сса́нне, -я, н. (да 1—3 знач.); прым. сса́льны, -ая, -ае.
Ссальныя рухі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гаі́цца, гоіцца; незак.
1. Зажываць, залечвацца (пра рану, нарыў і пад.). Пазбіралі пер’я, пуху, Каб шпаку цяплей было, Каб было заўсёды суха, Каб гаілася крыло. Грахоўскі. // перан. Сцішацца, супакойвацца (пра душэўны боль, пачуццё крыўды). Дзіцячае сэрца хутка гоіцца.
2. Зал. да гаіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зме́ншыцца, ‑шыцца; зак.
1. Стаць меншым па аб’ёму, колькасці, велічыні. Сям’я зменшылася на аднаго чалавека. □ Завалочаныя туманам берагі як бы аддаліліся і зменшыліся. Савіцкі.
2. Стаць меншым па ступені, сіле, інтэнсіўнасці праяўлення. Боль зменшыўся. □ Дождж зменшыўся і роўна шумеў на саламянай страсе. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зубны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да зуба. Зубны нерв. Зубны боль. // Прызначаны для догляду, зберажэння зубоў. Зубны парашок. Зубная шчотка. // Які мае адносіны да лячэння зубоў. Зубны ўрач. Зубны кабінет.
2. Які вымаўляецца пры ўдзеле зубоў (пра гукі). Зубны зычны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́жучы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незак. цяпер. ад рэзаць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Такі, якім можна рэзаць што‑н.; прызначаны для рэзання. Рэжучы інструмент.
3. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які выклікае адчуванне рэзі. Рэжучы боль.
4. Дзеепрысл. незак. ад рэзаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэзь, ‑і, ж.
Рэзкі, востры боль. Праўда, у апошні час дзядзька нібы паправіўся: не скардзіцца на рэзь у жываце, есць з апетытам. Жычка. Не хацелася і спаць, хоць у вачах адчувалася рэзь ад бессані, бы ў іх хто насыпаў дробненькага-дробненькага пяску. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ламані́на ’цяжкая праца для галавы, галаваломка’, ’хваляванне пры рамонце чаго-небудзь ломкага’, ’тупыя, працяглыя болі ў касцях і мышцах’, ’недамаганне, боль па ўсім целе’, пераноснае — ’ломка старога’, ’беспарадак, неспакой, выкліканыя нечаканай пераменай’ (Нас., ТСБМ, КЭС, лаг.). Польск. łamanina ’ламанне’, ’паламаныя рэчы’, старое — ’барацьба’. Бел.-польск. ізалекса. Аддзеепрыметнікавае ўтварэнне. Да лама́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заглушы́ць сов.
1. (звуки) заглуши́ть, покры́ть;
з. крык — заглуши́ть крик;
го́лас прамо́ўцы ~шы́ў шум у за́ле — го́лос ора́тора заглуши́л (покры́л) шум в за́ле;
2. (разрастаясь, вытеснить другие растения) заглуши́ть;
3. (выключить) заглуши́ть;
з. мато́р — заглуши́ть мото́р;
4. перен. (о чувствах) заглуши́ть; (протест и т.п. — ещё) подави́ть;
з. боль — заглуши́ть боль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
апячы́, апяку, апячэш, апячэ; апячом, апечаце, апякуць; пр. апёк, апякла, апякло; зак., каго-што.
1. Агнём ці чым‑н. гарачым, едкім, пякучым пашкодзіць скурнае покрыва; прычыніўшы боль, абпаліць. Сухія іголкі хвоі затрашчалі, шуганула полымя, і Цімох знячэўку апёк сабе руку. Колас. Андрэйка прыціснуўся да плота, балюча апёк крапівой лоб, але сцярпеў, нават не зварухнуўся. Ваданосаў. // Прычыніць пякучы боль, моцна ўдарыўшы чым‑н. Угары матнуўся пас высока І ў тую ж самую хвіліну Агнём апёк Алесю спіну. Колас.
2. перан. Раптоўна авалодаць кім‑н., выклікаўшы моцныя пачуцці; усхваляваць, уразіць. Самае праўдзівае з праўдзівых Слова [мір] людзям сэрца апякло. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)