блі́зенька, прысл.
Разм. Вельмі, зусім блізка. На вуліцы блізенька, за дзве-тры хаты, у залівістым пераборы зайшоўся гармонік. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жоўтагало́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае жоўтую галаву. Жоўтагаловыя каласавікі — грыбы нядоўгія. Пракінуцца на тры-чатыры дні — і няма. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ра́унд, ‑а, М ‑дзе, м.
У боксе: прамежак часу (звычайна тры мінуты), на працягу якога адбываецца адна схватка бою.
[Англ. round.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тратуа́рчык, ‑а, м.
Разм. Памянш.-ласк. да тратуар; вузкі тратуар. Так ішлі .. [Андрэй з бацькам] па драўлянаму тратуарчыку ў тры дошчачкі. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трохкіламетро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.
Разм. Геаграфічная карта, якая мае маштаб тры кіламетры ў сантыметры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сто́лка ‘слой, пласт, складка чаго-небудзь’, у адну (дзве, тры) столкі — у адзін (два, тры) разы (ТСБМ), ‘слой, частка, пасма’ (Шат., Касп., Варл., Бяльк., Сцяшк., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), ‘пасма (валасоў)’ (Мат. Гом.), сто́лка, ство́лка, ста́лка ‘тс’ (ЛА, 4), сто́лька, столь ‘тс’ (Сл. ПЗБ), сто́ля ‘тс’ (там жа). Да сцяліць з чаргаваннем е/о ў корані, параўн. стол, столь. Гл. яшчэ сталка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трохкра́тны ‘трохразовы, патроены’ (ТСБМ). Запазычана з рус. трёхкратный ‘тс’, што ўзыходзіць да ст.-слав. три краты ‘тры разы, тройчы’, параўн. ст.-бел. трикраты ‘тс’ (ГСБМ). Формы трыкро́тна ‘ўтрая’ (Ласт.), ст.-бел. трыкротный ‘трохразовы’, як і трыкроть ‘тройчы’, запазычаны з польск. trzykrotnie, trzykrotny, trzykroć, гл. Фасмер, 2, 368. Формы з трох- (гл.) з’яўляюцца наватворамі на фоне складаных слоў з тры‑ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трыкля́ты ‘пракляты’ (Нас., Байк. і Некр.), ст.-бел. треклятый ‘тс’ (ГСБМ). З ц.-слав. трьклѧтъ, утворана з дапамогай прыстаўкі тры‑ < ц.-слав. трь‑, тре‑ са значэннем найвышэйшай ступені прыметнікаў, звязана з лічэбнікам тры (гл.), і ‑кляты < кля́сці ‘праклінаць’ (гл.); да семантыкі параўн. укр. дыял. трикля́тий ‘тройчы пракляты’ і рус. дыял. будь тро́е пракля́той (выраз абурэння). Гл. Фасмер, 4, 95, 97; ЕСУМ, 5, 637.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трохма́ська ‘кошка трохколернай масці’ (Рэг. сл. Віц.). Да тры (гл. трох-) і масць (гл.), параўн. трохпау́сцёвы ‘тс’ (Барад.), одно́машны ‘аднолькавы’ (Клундук).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шасцёра, -цяры́х, -цяры́м, -цяры́мі, ліч. зб.
1. 3 назоўнікамі мужчынскага і агульнага роду, што абазначаюць асоб, з разам узятымі асабовымі назоўнікамі мужчынскага і жаночага роду, з назоўнікамі мн. л., якія абазначаюць жывых істот абодвух полаў з асабовымі займеннікамі мн. л. і без залежнага слова: колькасць шэсць.
Ш. хлопцаў.
Ш. сірот.
Нас было ш.: тры хлопцы і тры дзяўчыны.
Ш. свіней.
Тыя ш. ўжо пайшлі.
Шасцярым прапаноўвалі.
2. 3 назоўнікамі, якія абазначаюць маладых істот: колькасць шэсць.
Ш. дзяцей.
Ш. звяркоў.
3. звычайна
Н і В.
З множналікавымі назоўнікамі: шэсць прадметаў. Ш. сутак.
Ш. калёс.
Ш. нажніц.
4. звычайна
Н і В.
З некаторымі назоўнікамі, якія абазначаюць прадметы, што існуюць або якія носяць у пары: шэсць пар. Ш. шкарпэтак.
Ш. туфель.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)