рэстара́тар, ‑а, м.

Уст. Уладальнік, гаспадар рэстарана. Але нічога каўказскага ў тым рэстаране не было, і нават гаспадар яго мала чым з выгляду адрозніваўся ад Бабекі: тая ж раздвоеная барада, толькі не сівая, а цёмна-русая, і сам рэстаратар быў шчуплейшы. Колас.

[Фр. restaurateur.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свісту́лька, ‑і, ДМ ‑льцы; Р мн. ‑лек; ж.

Невялікі свісток, зроблены з саломы, травы і пад.; пішчалка. На стале лугавіну гартаем, Ні травінкі марна не знішчылі: На свістульку прыдасца вунь тая, А вось гэтая пойдзе на пішчык. Зуёнак. // Дзіцячая цацка-свісток.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шалудзі́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Які мае струны, каросту, сып на скуры; паршывы (у 1 знач.). Шалудзівае кацяня. □ Дробненька трусіць пара худых, шалудзівых конікаў. Сяргейчык.

2. перан. Нікчэмны, агідны. Няўжо яны [хлопцы] будуць цярпліва Маўчаць, тая, Глядзець, як барон шалудзівы Наш край вынішчае. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рага́ты

1. рога́тый; (с большими рогами — ещё) рога́стый;

буйна́я ~тая жывёла — кру́пный рога́тый скот;

р. буга́й — рога́стый бык;

2. перен., разг., шутл. рога́тый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падфа́рнік, ‑а, м.

Невялікі дапаможны ліхтар пад фарамі ці побач з імі. Прыглушыўшы матор, Юхневіч пераключыў святло на падфарнікі і ступіў на мокрую зямлю. Савіцкі. Змяркалася. Была тая шарая гадзінка, калі электрычныя ліхтары яшчэ не гараць, але аўтамашыны едуць ужо з запаленымі падфарнікамі. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перастарэ́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Вельмі стары. / у знач. наз. Пасля работы ішоў [Апанас] з партфелем да перастарэлых чытаць газеты. «Вожык».

2. Які перасягнуў мяжу адпаведнага ўзросту. А потым прыйшлі дзяўчаты: тая перастарэлая незамужняя дзяўчына з груба-смелымі жэстамі і другая, дробненькая, у чорнай сукенцы. Адамчык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пы́рхнуць ​1, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да пырхаць ​1.

пы́рхнуць ​2, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

1. Аднакр. да пырхаць ​2.

2. Разм. Выказаць незадавальненне. Ведаў [Архіп], жонка часам пырхне, скажа што і калючае, а пасля хутка адыдзе і становіцца тая ж, звычайная, незаменная. Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бу́бня ’бубновая масць у картах’ (Нас.), бу́бы, бу́бна, бубня́ (Бяльк.). Рус. бу́бны, укр. бу́бна. Лічыцца запазычаннем з чэш. bubny ’тс’ (літаральна званочкі’, таму што на картах адпаведнай масці былі памаляваныя іменна званочкі). Унбегаун, BSL, 48 (2), 95–96; Шанскі, 1, Б, 209. Але Рудніцкі, 229 (услед за Агіенкам і іншымі), лічыць гэта не запазычаннем, а ўтварэннем прама ад бу́бен (матывацыя назвы тая ж).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чы́сты

1. в разн. знач. чи́стый;

ч. пако́й — чи́стая ко́мната;

~тая бялі́зна — чи́стое бельё;

ч. ліст папе́ры — чи́стый лист бума́ги;

~тыя фа́рбы — чи́стые кра́ски;

ч. го́лас — чи́стый го́лос;

~тая ру́ская гаво́рка — чи́стая ру́сская речь;

~тая рабо́та — чи́стая рабо́та;

~тае зо́лата — чи́стое зо́лото;

~тае паве́тра — чи́стый во́здух;

~тае сумле́нне — перен. чи́стая со́весть;

ч. прыбы́так — чи́стая при́быль;

~тая вага́ — чи́стый вес;

2. разг. (истинный) настоя́щий, по́длинный;

ч. арты́ст — по́длинный арти́ст;

ч. зло́дзей — настоя́щий вор;

○ ~тае маста́цтва — чи́стое иску́сство;

◊ у ~тым по́лі — в чи́стом по́ле;

~тай вады́ — чи́стой воды́;

вы́весці на ~тую ваду́ — вы́вести на чи́стую во́ду;

з ~тым сэ́рцам — с чи́стым се́рдцем;

~тая пра́ўда — чи́стая пра́вда;

з ~тым сумле́ннем — с чи́стой со́вестью;

прыма́ць за ~тую мане́ту — принима́ть за чи́стую моне́ту;

ад ~тага сэ́рца — от чи́стого се́рдца;

шука́й до́лі ў ~тым по́лі — посл. ищи́ до́ли в чи́стом по́ле

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

памо́ўчваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Устрымлівацца або ўхіляцца ад размоў, захоўваць маўчанне. — Вось забралі [сына] і павезлі ў турму. А дзе тая турма, і якая яна, адкуль мне ведаць. Вось і еду, шукаць буду. — Ты, бабка, шукай ды памоўчвай, а то і сама трапіш туды. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)