цы́ркаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. Ліцца маленькімі струменьчыкамі з перапынкамі.
Чуваць, як у даёнку цыркае малако.
2. Пляваць праз зубы.
Ц. слінай.
3. Пра насякомых, птушак: стракатаць.
У траве цыркаюць конікі.
4. перан. Плаціць, даваць што-н. дробнымі порцыямі, патроху.
|| аднакр. цы́ркнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. цы́рканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
парашо́к, -шку́ і -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.
1. -шку́. Дробна расцёртыя частачкі цвёрдага рэчыва.
Зубны п. (для чысткі зубоў).
2. -шка́. Лекавае рэчыва пэўнай дазіроўкі ў раздробненым выглядзе.
Лякарства ў парашках.
◊
Сцерці ў парашок каго (разм.). — жорстка расправіцца; звычайна як выраз пагрозы.
|| прым. парашко́вы, -ая, -ае.
Парашковае малако (з малочнага парашку).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упі́ць сов. смочь вы́пить что́-л.;
малако́ тако́е хало́днае, што не ўпіць — молоко́ тако́е холо́дное, что не смо́жешь вы́пить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надлі́ць, надалей, надальеш, надалье; надальём, надальяце і надлію, надліеш, надліе; надліём, надліяце; пр. надліў, ‑ліла, ‑ліло; заг. надлі; зак., што з чаго.
Выліць частку вадкасці з чаго‑н. Надліць малако са шклянкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стэрылізава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад стэрылізаваць.
2. у знач. прым. Які прайшоў стэрылізацыю (у 1 знач.). Стэрылізаванае малако. □ Іван Іванавіч і Людміла мылі рукі, апраналіся ў стэрылізаваныя халаты. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
часцяко́м, прысл.
Разм. Даволі часта, нярэдка. З таго дня, як у Лісаветы нарадзіўся маленькі Уладзік, я часцяком насіў ёй малако. Сачанка. Часцяком здаралася, што пакой пуставаў, ніхто ў ім не жыў. Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кішчэ́рыны ’перакіслае малако’ (Сл. паўн.-зах.). Да кіснуць (гл.). Словаўтваральна да кішчыць ’квасіць’ (польск. kiszczyć ’квасіць’ ад kiszka ’кіслае малако’, гл. кішках). Ад кішчыць праз кішчэр — кішчэрыны. Для кішч‑эр можна ўказаць на аналагічныя ўтварэнні тыпу суфіксальных на ‑ер (‑эр) (Сцяцко, Афікс. наз., 100) і далейшымі змяненнямі пры дапамозе суфікса ‑іны (там жа, 43–44). Цяжкасці такога тлумачэння звязаны з тым, што ўтварэнні на -эр адпрыметнікавыя, а не аддзеяслоўныя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Малочніца 1 ’малачай-сонцагляд, Euphorbia helioscopia L.’ (віц., Кіс.). Да малако (гл.). Параўн. таксама малочнік 4. Мена роду магла адбыцца пад уплывам лац. назвы Euphorbia (ж. р.).
Малочніца 2 ’мастыт’ (навагр., Нар. сл.), ’захворванне слізістай абалонкі рота ў немаўлят’ (ТСБМ), рус. сіб., каўказск. молочница ’мастыт’, арханг. ’малочныя зубы ў дзяцей’, польск. mlecznica ’ліхаманка стрававальных шляхоў’. Да малако (гл.), малочны. Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 111 і ламаві́ца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сагрэ́ць, -грэ́ю, -грэ́еш, -грэ́е; -грэ́ты; зак.
1. што. Зрабіць цёплым, гарачым.
С. малако.
Сонца сагрэла зямлю.
2. каго-што. Перадаць каму-, чаму-н. сваю цеплыню.
С. дзіця на руках.
3. Суцешыць, падпадзёрыць, ажывіць (словам, пачуццём, думкаю, праяўленнем клопату).
С. сваёй дабрынёй (перан.).
|| незак. саграва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. саграва́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ліза́ць, ліжу́, лі́жаш, лі́жа; ліжы́; лі́заны; незак., каго-што.
1. Праводзіць языком па чым-н.
Л. талерку.
2. Падбіраючы языком есці, піць.
Кот лізаў разлітае на стале малако.
3. перан. Дакранацца, пакрываць, абдаваць сабой (пра хвалі, полымя і пад.).
Хвалі ліжуць пясок.
|| аднакр. лізну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. ліза́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)