ро́ўны, -ая, -ае.
1. Гладкі, прамы, які не мае ўзвышэнняў, патаўшчэнняў, выгібаў.
Роўная мясцовасць.
Дарога ідзе роўна (прысл.). Роўнае вудзільна.
2. Аднолькавы, надта падобны, такі ж (па велічыні, значэнні, якасці).
Роўныя сілы.
На роўных пачатках.
Быць роўным каму-н. Гаварыць як з роўным (наз.). Як роўныя (на роўных правах, падставах, у роўных адносінах).
3. Раўнамерны, спакойны.
Р. пульс.
Роўна (прысл.) дыхаць.
Р. голас.
4. Пастаянна аднолькавы і спакойны, ураўнаважаны.
Роўнае жыццё.
Р. характар.
5. Цалкам аднолькавы па велічыні.
Роўныя долі.
6. Які знаходзіцца на адной лініі з кім-, чым-н. (па вышыні, глыбіні і пад.).
Кукуруза вырасла роўная з чалавекам.
○
Роўны лік — лік круглымі лічбамі, без дробаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пара́дкавы, -ая, -ае.
1. Які паказвае месца ў якім-н. радзе і адказвае на пытанні: які, каторы па парадку.
П. нумар.
П. лік.
2. У граматыцы: парадкавы лічэбнік — слова, якое паказвае на парадак пры лічэнні і абазначае прымету як адносіны да колькасці, ліку (напр.: першы, дзясяты, соты, тысячны).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дада́тны, -ая, -ае.
1. Які мае патрэбныя ўласцівасці, якасці, заслугоўвае адабрэння.
Д. бок падзей.
Дадатная з’ява.
2. Які выражае адабрэнне; станоўчы.
Дадатная ацэнка.
3. У матэматыцы: большы за нуль.
Д. лік.
Дадатная велічыня.
4. Від электрычнага зараду, носьбітамі якога з’яўляюцца пазітрон, пратон і інш. (спец.).
Д. электрычны зарад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
семсо́т, сямісот, Т сямюстамі, ліч. кольк.
Лік і лічба 700. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 700. Ды хто згадае, Колькі год Ён [дуб] тут стаіць нязменна? Семсот, Ну, можа, хай — шэсцьсот, Але ніяк не меней. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цо́тны, ‑ая, ‑ае.
Які пры дзяленні на два не мае астатку; проціл. няцотны. Цотны лік. □ Лукаш успомніў, што па цотных днях, а сёння якраз было дваццаць чацвёртае ліпеня, прыходзіў цягнік з боку Вільнюса. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Слі́жба ‘колькасць’: ніколі не бачыла такой сліжбы людзей (Мат. Гом.). Калі гэта не памылка пры запісе, гл. сці́жба, то верагодней за ўсё кантамінацыя апошняга і лічба ‘лік, колькасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адзіно́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які робіцца, адбываецца асобна, адасоблена ад іншых падобных; адзінкавы. Адзіночны стрэл. // Які не мае побач падобных сабе, размешчаны па адным, асобна. [Іван:] — Будзем біць адзіночныя, пераважна легкавыя [машыны]. Новікаў. Па тратуары аддаваліся гулка крокі адзіночнага чалавека. Бядуля.
2. Такі, які выконваецца, ажыццяўляецца сіламі аднаго, без удзелу, без дапамогі другіх. Адзіночны промысел.
3. Прызначаны для аднаго, разлічаны на аднаго. Адзіночная камера. // Звязаны са знаходжаннем у адзіноцтве, у ізаляванні ад іншых. Адзіночнае зняволенне.
•••
Адзіночны лік гл. лік (у 6 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чатырна́ццаць, ‑ццаці, Т ‑ццаццю, ліч. кольк.
Лік і лічба 14. Чатырнаццаць дзеліцца на 2. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 14. Да таго ж Мініч яшчэ меў недахоп у вымаўленні: ён шапялявіў. Было яму чатырнаццаць гадоў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Важае́ ’цуркі, рагі’ (Шатал.). Адзіночны лік *вожай < *вожжай з суфіксам ‑ай; вожж‑ < возж‑ (< *voz‑gj), якое звязана з вязаць; Параўн. рус. возжица ’нітка, шпагацік’. Важае́ — «нітачкі» вады ці поту.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
непадзе́льны, -ая, -ае.
1. Які не паддаецца падзелу, драбленню, распаду на часткі.
Непадзельныя словазлучэнні.
2. Які не падлягае падзелу, знаходзіцца ў агульным валоданні.
Н. фонд.
3. Якога не дзеляць ні з кім; поўны, абсалютны.
Непадзельная ўлада.
4. У матэматыцы: які не дзеліцца без астачы.
Н. лік.
|| наз. непадзе́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)