Вы́гаварка ’вымаўленне’ (Нас.) і выгаворка ’тс’ (Байк. і Некр., Нас.), рус. выговор ’тс’. Суфіксальнае ўтварэнне ад дзеяслова вы́гаварыць ’вымавіць’; параўн. вы́піўка з выпіць і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гуд ’шкляны, плавільны завод’ (Яшкін). Параўн. у Даля гу́да ’шкляны завод’. Бясспрэчна, звязана з гу́та. Формы гуд, гу́да, магчыма, з’явіліся як вынік уплыву дзеяслова гудзе́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Капяшы́на, капяшчына ’капа сена’ (Нар. словатв.), да капа (гл.). Словаўтварэнне не зусім зразумелае. Магчыма, другаснае ад інтэнсіўнага дзеяслова з -^‑суфіксацыяй: kopa > kopati > kopositi > kopos‑ina.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мац! — выклічнік ад дзеяслова ма́цаць (гл.) (Нас.; мсцісл., Нар. лекс.). Укр. мац! ’тс’, балг. мац! ’мазь!’, мар. mac! ’бац!’. Бел.-укр. ізалекса. Да ма́цаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мы́ўніца ’лазня’ (віц., маг., мін., Яшк.), ст.-рус. мовня, мовьня, мовьница, мовница ’тс’ (X ст.), якія ад дзеяслова шматразовага дзеяння мывати < мыти. Да мыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наўрок ’урокі, чары’ (Бяльк.). Да ўрок ’тс’ з узмацняльным на- (магчыма, з мэтай адрозніць ад урок ’вучэбныя заняткі’) або непасрэдна ад дзеяслова наўрочыць ’сурочыць’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пако́ша ’скошаная сенажаць’ (ТСБМ, Янк. 2). Укр. поко́шинка ’тс’. Ад пакос < пакасіць < касіць (гл.) з суф. ‑ja або ад дзеяслова пакасіць з тым жа суфіксам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пацалу́нак ’дакрананне вуснамі’ (ТСБМ, Касп.). З польск. pocałunek ’тс’, якое з дзеяслова po‑całować, а гэта — з прыметніка cały ’цэлы’ < прасл. cělъ > cělovati ’вітаць, здароўкацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плыве́ц ’той, хто плавае’ (ТСБМ). Да прасл. *plyvati ’перасоўвацца па паверхні вады, плывучы па ёй’ — дзеяслова шматразовага дзеяння ад *ply‑nǫ‑ti < *pluii ’плыць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэ́цца, тре́цца ‘нерастуе (пра рыбу)’ (гродз., брэсц., гом., ЛА, 1), цярэ́цца ‘тс’ (клім., ЛА, 1). Форма 3‑й ас. адз. л. дзеяслова це́рці(ся) (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)