спіча́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Верхняя завостраная частка чаго-н.
С. яліны.
2. Вузкая высокая надбудова пірамідальнай або канічнай формы на будынку; шпіль.
С. касцёла.
3. Плоскае выгнутае шыла для пляцення лапцей.
Дзед спрытна трымаў с. у руцэ.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
залама́цца сов. слома́ться;
шы́ла ~ма́лася ў падэ́шве — ши́ло слома́лось в подо́шве
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шва́йка, ‑і, ДМ швайцы; Р мн. шваек; ж.
Плоскае шыла, якім колюць свіней. Прымак прыбег са швайкаю і дакалолі парсючка. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шы́льца, ‑а, н.
Разм. Памянш.-ласк. да шыла. Камячок зачараваны, Ножкі — дроцік, дзюбка — шыльца... Па свісточку захавана У кожнай пер’інцы і жылцы! Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ши́ло шы́ла, -ла ср., мн. шы́лы, -лаў;
◊
ши́ла в мешке́ не утаи́шь посл. шы́ла ў мяшку́ не схава́еш, грэх не схава́еш у мех (не ўто́пчаш у бало́та), лес чу́е, а по́ле ба́чыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Суга́к ’касцяное або драўлянае шыла з плоскім вастрыём для падплятання лапцей’, ’роўная тонкая палачка, якая прасоўваецца ў вушкі асновы лапцей’ (Бяльк.; маг., ЛА, 4), ’жалезны прут’ (Маш.), ’пруток з дроту для прапальвання дзірак у дрэве’ (Пятк. 2), ’спічак, швайка, шыла’ (глус., Янк. 3.; Мат. Гом.), ’завостраная палачка падплятаць лапці’ (Сцяшк. Сл.). Укр. суга́к ’жалезнае (або касцяное) шыла для праколвання дзірачак у пасталах, для развязвання вузлоў’. Паводле ЕСУМ (5, 465), з сува́к ’шыла, засаўка, хамуцік’ (гл. суваць), набліжанае да гак. Не выключана сувязь з соўгаць (гл.) з пераходам оў > у, параўн. саўга́к (пра старога чалавека), су́гнуць ’хуткім рухам пасунуць, усадзіць’ (дзятл., Сл. ПЗБ), сугану́ць ’саўгануць, рэзка перамясціць’ (Юрч. Вытв.), або з укр. суга́к, польск. suhak ’антылопа’ < караім. soɣak (sohak) ’малады алень, антылопа’ (Slavica Tarnopolensia, 1, 69), з рагоў якіх вырабляліся прылады. Гл. сайга.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
галі́ць несов. брить;
◊ у яго́ і шы́ла го́ліць — посл. у него́ и ши́ло бре́ет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́дплетка, ‑ткі, ДМ ‑тцы; ж. Р мн. ‑так;
Абл. Шыла для падплятання лапцей. Прыпякло — стары расшпіліў на сабе чорную картовую сарочку і зноў стаў калупаць подплеткай лапаць... Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стро́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Суцэльнае шво на паверхні тканіны, скуры і пад. Марыя шыла — вяла дробненькую строчку на рубчыку, Платон глядзеў на яе прыгожыя рукі. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згада́цца, ‑даецца; безас. зак.
Разм. Прыпомніцца, прыгадацца. Згадалася, як маці шыла новую сукеначку, калі Аня стала хадзіць у школу. Мележ. «Хто б дзятла ведаў, каб не яго нос», — згадаліся Юлі словы, што любіў паўтараць яе бацька. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)