душагу́бка

‘човен; аўтамашына для масавага знішчэння людзей атрутным газам’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. душагу́бка душагу́бкі
Р. душагу́бкі душагу́бак
Д. душагу́бцы душагу́бкам
В. душагу́бку душагу́бкі
Т. душагу́бкай
душагу́бкаю		 душагу́бкамі
М. душагу́бцы душагу́бках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

го́нкі, -ая, -ае.

1. Хуткі, імклівы ў руху.

Гонкая плынь ракі.

Г. човен.

2. Высокі і роўны (пра дрэвы).

Гонкія сосны.

|| наз. го́нкасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

челно́к​I (лодка) чо́вен, род. чо́ўна м., чо́ўнік, -ка м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зы́баць, -аю, -аеш, -ае; незак., каго-што (разм.).

Калыхаць у зыбцы; гайдаць.

З. дзіця.

Хвалі зыбаюць човен.

|| аднакр. зыбану́ць і зыбну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. зы́банне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чоўнападо́бны, ‑ая, ‑ае.

Падобны на човен, які мае форму чоўна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Ла́ддзя (зб.) ’дранікі’. З рус. оладьи. Да аладкі (гл.).

◎ Ладдзя́ ’лодка з дошак’ (мядз., Нар. словатв.). Ст.-бел., ст.-рус. лодьж, ст.-слав. ладий (і больш рэдкае алдий — літ. aldija, eldija ’човен’), прасл. oldbji ’човен’. Да лодка (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прытага́ніць ’прынесці, прыцягнуць’ (карм., Мат. Гом.). Рус. смал. притага́нить ’прывезці ўпотайкі’. Параўн. укр. притага́нка ’вяроўка, якой прывязваецца да берага вялікі човен’; апошняе выводзіцца з притаманити ’скіраваць човен да берага’ (ЕСУМ, 4, 579), што непераканаўча ў семантычных адносінах. Да тага́ніць ’цягнуць’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

перакулі́ць, -улю́, -у́ліш, -у́ліць; -у́лены; зак. (разм.).

1. каго-што. Перавярнуць уверх дном, нізам або паваліць набок, на спіну.

П. човен.

2. каго-што цераз каго-што. Нагнуўшы, перакінуць цераз каго-, што-н.

П. цераз борт.

3. што. Выпіць да дна.

П. чарку.

|| незак. пераку́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Абія́нік, obijanik (= szuhaleja) ’човен, які робіцца з аднаго распаранага дуба і абабіваецца сасной’ (Краш.) да абіць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

убо́к, прысл.

Управа або ўлева ад чаго‑н. Белаваты струмень, нібы рака, перасек .. [хлопцам] дарогу і пачаў адносіць човен убок. Маўр.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)