самаго́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да самагону. Самагонны чад. // Прызначаны для прыгатавання самагону. Самагонны апарат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чадзі́ць

‘куродымець, курэць, вылучаць пры гарэнні чад’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. чаджу́ чадзі́м
2-я ас. чадзі́ш чадзіце́
3-я ас. чадзі́ць чадзя́ць
Прошлы час
м. чадзі́ў чадзі́лі
ж. чадзі́ла
н. чадзі́ла
Загадны лад
2-я ас. чадзі́ чадзі́це

Іншыя варыянты: ча́дзіць.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вы́ветрыцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -рыцца; зак.

1. Разбурыцца пад уплывам атмасферных ваганняў (пра горныя пароды).

2. Знікнуць пад уздзеяннем свежага паветра або ветру.

Чад выветрыўся.

В. з памяці (перан.).

|| незак. выве́трывацца, -аецца.

|| наз. выве́трыванне, -я, н.

В. горных парод.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Брыд 1 ’чад’ (Сцяшк. МГ), ’дым у лазні, чад’ (Бяльк.). Рус. дыял. (зах.) брид ’дым’, брида ’едкі дым’. Гл. бры́дкі. Аснова гэта абазначала розныя непрыемныя з’явы (у тым ліку халодны, рэзкі вецер, паветра і г. д.). У дадзеным выпадку адбылася лексікалізацыя ў адным пэўным значэнні.

Брыд 2 рабро дошкі’. Гл. брыж 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

багні́сты, ‑ая, ‑ае.

З багнішчамі; балоцісты. Куды ні глянь — непраходныя багністыя балоты — вада і лаза. Сачанка. // Уласцівы багне. Тарфянішчаў багністы чад Змяёй у грудзі лез. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пры́жар ’пах гарэлага, прыжаранага; чад’ (стаўб., Жыв. сл.; гродз., Жыв. НС). Бяссуфікснае ўтварэнне ад прыжа́рыць, гл. жарыць, жар.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разбры́джаны ’разбэшчаны, распусны’ (Сцяшк. Сл.), параўн. бры́дзіна ’нягоднік’ (Юрч. СНЛ). Да бры́дкі (гл.). Параўнай таксама брыд 1 ’чад’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

уга́р​I

1. чад, род. ча́ду м.;

выделя́ть уга́р чадзі́ць;

2. перен. чад, род. ча́ду м.; запа́л, -лу м.; (экстаз) экста́з, -зу м.;

в уга́ре страсте́й у экста́зе пачу́ццяў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бла́жыць, безас. незак.

Разм. Пра стан млоснасці, моташнасці. Ад гары і чад у яго [Выжлятніка] пачынала блажыць; мітусілася ўваччу. Пташнікаў. Было горка, пагана ў роце: ад «Паміру» ледзь не блажыла. М. Стральцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чы́сціцца, чышчуся, чысцішся, чысціцца; незак.

1. Чысціць сваё адзенне, абутак, прыводзячы сябе ў належны выгляд. У хаце Марты — беспарадак і чад: сыны яе кавалеры — Віктар і Стась — чысцяцца, гладзяцца, каб пабегчы ў гарадскі парк. Ракітны.

2. Зал. да чысціць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)