доўгацярпе́нне, ‑я, н.
Уст. Трывалае, доўгае цярпенне. Ціт узяў .. кусочак дрэва, паглядзеў на яго і, трасучы галавою, прамовіў: — Госпадзі многаміласцівы! Дакуль тваё доўгацярпенне!.. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скалала́з, ‑а, м.
Спартсмен, майстар на скалалажанню. Прайсці не можа без здзіўлення Ні экскурсант, ні скалалаз: — Сасонка ўпартасць і цярпенне Пераняла, відаць, у нас. Прануза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́прабаваць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; зак., каго-што.
Праверыць на практыцы прыгоднасць чаго‑н. Выпрабаваць новую канструкцыю. // Праверыць чые‑н. якасці, здольнасці. Выпрабаваць цярпенне. Выпрабаваць сваю сілу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ло́пнуць¹, -ну, -неш, -не; -ні; зак.
1. Даць трэшчыну; трэснуўшы, разламацца, разадрацца, парвацца.
Лопнуў графін.
Лопнула струна.
2. перан. Пацярпець поўную няўдачу, крах (разм.).
Лопнулі надзеі.
◊
Лопнуць са смеху (разм.) — зайсціся моцным смехам.
Цярпенне лопнула (разм.) — няма больш сіл цярпець, вытрымка скончылася.
|| незак. ло́паць, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хаце́нне ср. хоте́ние, жела́ние;
◊ на ўся́кае х. ёсць цярпе́нне — посл. на вся́кое хоте́нье есть терпе́нье
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паму́чыць, ‑мучу, ‑мучыш, ‑мучыць; зак., каго.
Мучыць, некаторы час. [Маша] памучыла .. [Славіка] мінут пятнаццаць. І толькі калі ўбачыла, што цярпенне яго вычарпалася і ён энергічна рушыў у парк, яна пайшла насустрач — на выхад. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цярплі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае цярпенне (у 1 знач.); здольны з цярпеннем пераносіць фізічныя і маральныя пакуты. Цярплівы мужны наш народ. Астрэйка. Страшна сказаць — ён [Таўлай] паміраў шэсць месяцаў, ведаў пра гэта, а ўсё ж заставаўся самім сабою: цярплівы, спакойны, мілы. Брыль.
2. Здольны рабіць што‑н. доўга, настойліва, з цярпеннем. Хіба вельмі вучоны чалавек можа .. [літары] разблытаць, нібы цярплівая гаспадыня скудлачаны маток нітак. Бядуля. // Доўгі, упарты. Цярплівая праца.
3. Поўны цярпення (у 1 знач.); які выражае цярпенне. Цярплівыя адносіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
боб¹, -у, м.
1. Аднагадовая агародная расліна сямейства бабовых з авальным насеннем у струках.
2. Плады гэтай расліны.
Параны б.
◊
Бобу ў гаросе шукаць (разм., неадабр.) — рабіць што-н. недарэчнае, бяссэнсавае.
Пад’есці жалезнага бобу (разм.) — мець вялікую вытрымку, цярпенне.
Хто ў боб, хто ў гарох (разм., неадабр.) — пра нязладжаныя, няўзгодненыя дзеянні.
|| прым. бабо́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Любяса ’празмернае, высушваючае каханне’ (усх.-бел., КЭС), смал. любя́са ’чары’, кастр. любя́ся ’з любоўю, любячы’. Рэгіяналізм. Уяўляе сабой вельмі старое ўтварэнне ад lʼubъ з суфіксам ‑es‑, як lʼutese ’празмерная, цяжкая праца’ < lʼutъ ’вялізныя пакуты, цярпенне’ (Слаўскі, SP, 2, 29–31).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каці́цца¹, качу́ся, ко́цішся, ко́ціцца; незак.
1. Рухацца, верцячыся ў адным напрамку, а таксама ехаць, пасоўвацца (пра сродкі перамяшчэння на колах).
З гары коціцца камень.
Калёсы каціліся па дарожцы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Струменіцца, цячы (пра ваду, пот і пад.).
Коцяцца хвалі.
Пот градам каціўся па твары.
3. заг. каці́ся (каці́цеся). Ідзі (ідзіце) адсюль (разм.).
Каціцеся, пакуль цярпенне не лопнула!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)