саве́тнік, ‑а, м.
1. Назва пасад у некаторых установах (пасольствах, міністэрствах і пад.). Саветнік пасольства. Дзяржаўны саветнік юстыцыі. // Асоба, якая займае гэту пасаду. Фінансавы саветнік пасольства.
2. У дарэвалюцыйнай Расіі — назва чыноў розных класаў паводле рангаў існаваўшай іерархіі ў цывільнай службе. Калежскі саветнік.
•••
Надворны саветнік — цывільны чын сёмага класа ў дарэвалюцыйнай Расіі.
Стацкі саветнік — цывільны чын пятага класа ў дарэвалюцыйнай Расіі.
Тытулярны саветнік — цывільны чын дзевятага класа ў дарэвалюцыйнай Расіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
невое́нный
1. (не относящийся к войне) невае́нны;
невое́нный груз невае́нны груз;
2. (не относящийся к армии, штатский) невайско́вы, цыві́льны;
невое́нный челове́к невайско́вы (цыві́льны) чалаве́к;
3. сущ. невайско́вы, -вага м., цыві́льны, -нага м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
грамадзя́нскі, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да прававога становішча грамадзян у дзяржаве.
Г. кодэкс.
Грамадзянскія законы.
2. Уласцівы грамадзяніну як свядомаму члену грамадства (высок.).
Г. абавязак.
3. Неваенны, цывільны.
Грамадзянскае адзенне.
4. Нецаркоўны.
Г. шрыфт.
○
Грамадзянская вайна — узброеная барацьба ўнутры дзяржавы паміж палітычнымі, рэлігійнымі, этнічнымі або ідэалагічнымі групамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надво́рны, -ая, -ае.
1. Размешчаны ў межах сядзібы.
Надворныя будынкі.
2. Той, што выходзіць на двор, знадворны.
Надворная сцяна.
3. Тое, што і знешні (у 2 знач.).
Надворная замкнёнасць.
4. Такі, якога яшчэ не паставілі на адкорм (пра свіней).
Надворныя парасяты.
○
Надворны саветнік — у дарэвалюцыйнай Расіі: цывільны чын сёмага класа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Партыкуля́рны ’прыватны, неафіцыйны; цывільны, не форменны (пра вопратку, адзенне)’ (ТСБМ). Ст.-бел. партикулярный, партыкулярный < польск. partykularny < лац. particulāris (Булыка, Даўн. запазыч., 238). Суч. бел. з польск. partykularny або з рус. партикуля́рный, якое праз польск. або ням. partikular ’тс’ з лац. particulāris (гл. Фасмер, 3, 209).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шта́цкі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і цывільны. На гэты раз дзверы расчыніліся болей урачыста, павольна і стала, і парог пераступіла даволі фацэтная і маляўнічая постаць штацкага чалавека. Колас. Я спінаю да лямпы стаю Зноў у штацкім адзенні. Куляшоў. Вагон шчыльна набіты вайскоўцамі і штацкімі. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тры́зніцца, ‑ніцца; незак.
Здавацца, уяўляцца; вярзціся. [Пранук:] — Адчапіся! Відаць, не выспалася як след, дык табе [Палашка] і трызніцца нешта ўваччу. Лынькоў. [Курту] трызніцца, што ён зусім і не цывільны, а салдат, што на ім не чорны ў белую палоску гарнітур, а мышынага колеру з вузкімі пагончыкамі на плячах салдацкі мундзір. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
миря́нин уст.
1. (человек, не имеющий духовного звания) недухо́ўны, -нага м., цыві́льны, -нага м.;
2. (сельский житель) селяні́н, -на м., вяско́вец, -ко́ўца м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
грамадзя́нскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да прававога становішча грамадзян (у 1 знач.) у дзяржаве. Грамадзянскі кодэкс. Грамадзянскія правы. Грамадзянскія законы. / Накіраваны на карысць грамадства; уласцівы грамадзяніну. Грамадзянскі абавязак.
2. Неваенны, цывільны. Ніхто пабочны сюды не заглядваў — грамадзянскаму насельніцтву ўвогуле было забаронена хадзіць у лес, а гітлераўцы баяліся. Няхай.
•••
Грамадзянская вайна гл. вайна.
Грамадзянская паніхіда гл. паніхіда.
Грамадзянскі шлюб гл. шлюб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
люд, ‑у, М ‑дзе, м., зб.
Разм.
1. Народ, людзі. Над краем вайна лютавала, І гінуў наш люд у галечы. Хведаровіч. // звычайна з азначэннем. Група людзей, якія належаць да якога‑н. асяроддзя. Працоўны люд. □ Вайсковы люд і люд цывільны Вакзалы поўнілі сабой. Колас.
2. Зборышча людзей, натоўп. Каля клуба чутна гранне: Там пад звонкія лады Ладзіць дружбу ды каханне Люд шчаслівы малады. Гілевіч. Знаёмая плошча... Хвалюецца люд. Здарова, зямля[к], здарова, паэт! Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)