трэ́сканне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. трэскаць і стан паводле знач. дзеясл. трэскацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жа́біцца, ‑біцца; незак.

Разм. Моршчыцца, набываць бугрысты выгляд. Скура на ботах пачала жабіцца. // Моршчыцца, трэскацца пры згінанні (пра драўніну).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шчапа́цца, ‑аецца; незак.

1. Аддзяляцца, адколвацца; трэскацца. Трэскалася зямля, шчапалася, як калода на сонцы. Пташнікаў.

2. Зал. да шчапаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

луска́ць

‘лушчыць, раскусваць, разгрызаць, есці з хрустам што-небудзь; патрэскваць, ламаючы што-небудзь сухое; забіваць, знішчаць каго-небудзь, што-небудзь; лопацца, трэскацца’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. луска́ю луска́ем
2-я ас. луска́еш луска́еце
3-я ас. луска́е луска́юць
Прошлы час
м. луска́ў луска́лі
ж. луска́ла
н. луска́ла
Загадны лад
2-я ас. луска́й луска́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час луска́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

лу́скацца, ‑аецца; незак.

1. Зал. да лускаць (у 1 знач.).

2. Трэскацца, лопацца, распаўсюджваючы сухі кароткі гук. Стылі .. на с[цю]жы старыя сосны-каржакі, лускалася ад марозу кара на маладым сасонніку. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэ́пацца ’трэскацца, лопацца’ (ТСБМ), рэпыцца ’тс’ (Яўс.). Укр. репатися ’трэскацца, лопацца’, репнути ’трэснуць, лопнуць’, рус. репаться ’тс’. Гл. рэпаны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рэ́пацца, ‑аецца; незак.

Разм. Трэскацца, лопацца. [Паліна], такая маленькая, працуе там, на перамычцы, дзе раве сівер, ад якога рэпаюцца вусны і робіцца задубелым і непрыгожым твар. Савіцкі. Гэта рэпаецца спелы Жоўты струк, тугі і поўны, І на свет выходзіць белы Зіхатлівы твар бавоўны. Кірэенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ло́паться несов. ло́пацца, трэ́скацца;

◊

терпе́ние его́ ло́пается у яго́ цярплі́васці не хапа́е;

ло́паться от сме́ха ло́пацца ад сме́ху.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сі́веркі мн. л. ‘цыпкі’: сі́веркі ўсыпалі ногу (Куч.). Ад сівераць ‘рабіцца шурпатым, трэскацца (пра скуру)’, гл. сівер.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лопка ’лёгка, зручна’ (іўеў., Сл. ПЗБ). Паводле прыведзенага прыкладу: казляк, лупіннік лопка дзярэцца — да лопаць 1 ’трэскацца, аддзірацца’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)