ду́ндзіць

‘ссаць, смактаць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ду́нджу ду́ндзім
2-я ас. ду́ндзіш ду́ндзіце
3-я ас. ду́ндзіць ду́ндзяць
Прошлы час
м. ду́ндзіў ду́ндзілі
ж. ду́ндзіла
н. ду́ндзіла
Загадны лад
2-я ас. ду́ндзі ду́ндзіце
Дзеепрыслоўе
цяп. час ду́ндзячы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

усыса́ць

‘ссаць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. усыса́ю усыса́ем
2-я ас. усыса́еш усыса́еце
3-я ас. усыса́е усыса́юць
Прошлы час
м. усыса́ў усыса́лі
ж. усыса́ла
н. усыса́ла
Загадны лад
2-я ас. усыса́й усыса́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час усыса́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

поса́сывать несов., разг. (патро́ху, зрэ́дку, час ад ча́су) ссаць, пасмо́ктваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абасса́цца, ‑ссуся, ‑ссешся, ‑ссецца; зак.

Разм. Ссучы, перабраць меру. Тут аднаго хачу, нарэшце, я: Над байкаю мая каб не прапала праца, — Хай помніць кожнае ліслівае цяля, Што можна ссаць, ды можна й абассацца. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ацмакта́ць ’абсмактаць’ (Нас.). Ад цмактаць ’ссаць, смактаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ісса́ць (Шат.) з пратэзай і‑. Гл. ссаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Насос 1 ’запаленне неба (у коней)’ (Гарэц., Бяльк.), насосы ’пухліна дзёснаў за пярэднімі зубамі’ (Клім., Пятк.), рус. насосы ’тс’, ’малочніца ў дзяцей’, польск. nasosy ’запаленне дзёснаў у коней’. Да ссаць (гл. Фасмер, 3, 47).

Насос 2 ’нагар (у люльцы)’ (ТС). Гл. ссаць ’смактаць’, параўн. нассацца ’насмактацца’ (ТС).

Насос 3 ’сала, якое соліцца ў расоле’ (Сл. ПЗБ). Да насса́ць ’насядуць’, гл. ссаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сусо́к ’мочка, валакно’ (Ласт.). Відаць, ад ссаць ’уцягваць вадкасць’ (аўтарскі наватвор?).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

засоса́ть сов.

1. (начать сосать) разг. засса́ць, пача́ць ссаць; засмакта́ць, пача́ць смакта́ць;

2. прям., перен. (поглотить) засмакта́ць, усмакта́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пасаі́ць ’накарміць дзіця грудзьмі маці’ (бераст., Сцяшк. Сл.). У выніку кантамінацыі лексем пасасаць < ссаць (гл.) і падаі́ць < даі́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)