неспако́іць

‘не даваць каму-небудзь, чаму-небудзь спакою (неспакоіць каго-небудзь, што-небудзь)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. неспако́ю неспако́ім
2-я ас. неспако́іш неспако́іце
3-я ас. неспако́іць неспако́яць
Прошлы час
м. неспако́іў неспако́ілі
ж. неспако́іла
н. неспако́іла
Загадны лад
2-я ас. неспако́й неспако́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час неспако́ячы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

раўнава́га, -і, ДМ -ва́зе, ж.

1. Стан спакою, у якім знаходзіцца цела пад уздзеяннем роўных, процілегла накіраваных сіл.

Устойлівая р.

2. Устойлівае становішча, устойлівасць.

Страціць раўнавагу.

3. перан. Устойлівыя суадносіны паміж чым-н.

Экалагічная р.

4. перан. Стан спакою, ураўнаважанасці, нармальны стан духоўнага і маральнага жыцця.

Вывесці з раўнавагі.

|| прым. раўнава́жны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

драма́ць, драмлю́, дрэ́млеш, дрэ́мле; драмі́; незак.

1. Знаходзіцца ў стане дрымоты.

Прытуліўся да печы і дрэмле.

2. перан. Быць у стане спакою, нерухомасці.

Унутры драмалі сілы.

Гарадок драмаў у млявай цішыні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыста́нне, ‑я, н.

Разм. Прыстанішча, прыстанак. Ні прыстання, ні спакою няма чалавеку. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нірва́на, ‑ы, ж.

Паводле вучэння будыстаў — стан спакою і шчасця, які дасягаецца адмаўленнем ад усіх жыццёвых клопатаў і імкненняў. // Месца, дзе знаходзяцца «душы» ў такім стане. // перан. Стан спакою, сузірання і асалоды.

•••

Патануць у нірване гл. патануць.

[Санскрыт. nirvāna — знікненне, згасанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

іне́рцыя, -і, ж.

1. Уласцівасць цел захоўваць стан спакою або раўнамернага прамалінейнага руху, пакуль якая-н. знешняя сіла не прымусіць змяніць гэты стан.

Ляцець па інерцыі.

2. перан. Бяздзейнасць, пасіўнасць.

◊

Па інерцыі — па прывычцы, машынальна.

|| прым. інерцы́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

патану́ць, ‑тану, ‑тонеш, ‑тоне.

Зак. да тануць.

•••

Патануць у нірване — паглыбіцца ў стан спакою; заснуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ру́пець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -піць; незак.

1. безас., каму, з інф. і без дап. Пра неадольнае жаданне рабіць што-н.; хацецца; карцець.

Мне рупіла хутчэй пра ўсё даведацца.

2. Турбаваць, не даваць спакою.

Яго ўвесь час рупіць сям ’я і гаспадарка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ста́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.

1. Раздзел механікі, які вывучае законы раўнавагі цел пад уздзеяннем прыкладзеных да іх сіл.

С. і дынаміка.

С. газаў.

2. Стан спакою ў які-н. пэўны момант (кніжн.).

Апісваць з’яву ў статыцы.

|| прым. статы́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Роўнава́га ’стан спакою’, ’устойлівасць’ (Байк. і Некр.; Бяльк.). З польск. równowaga ’тс’, якое з’яўляецца калькай з ням. Gleichgewicht ’тс’, а апошняе паводле лац. aequilibrium (Санфельд, Зб. Томсэну, 170; Фасмер, 3, 428).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)