запа́здывание спазне́нне, -ння ср., апазне́нне, -ння ср., запазне́нне, -ння ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выбача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каму, каму за што, на што і без дап.
1. Не караць за што-н., дараваць.
Выбачай мне за спазненне.
2. выбача́й(це). Ужыв. пры звароце да каго-н. (часам як пабочнае), калі просяць прабачэння за турботы, непрыемнасць і пад.
Выбачайце, тут я пагарачыўся.
|| зак. вы́бачыць, -чу, -чыш, -чыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пала́яць сов. поруга́ть, побрани́ть, пробра́ть;
п. за спазне́нне — поруга́ть (побрани́ть, пробра́ть) за опозда́ние;
п. кні́гу — поруга́ть кни́гу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Заба́ва ’пацеха’. Рус., укр. заба́ва ’тс’, польск. zabawa ’тс’, ’таварыскі сход з мэтай забавы’, в.-луж. zabawa ’пацеха’, чэш., славац. zábava ’пацеха, сход’, славен. zabava ’перашкода’, ’забава’, серб.-харв. за́бава, за̑бава ’забава; прадмет, які дае пацеху’, уст. ’цяжкасць’, балг. заба́ва ’спазненне; пацеха’, макед. забава ’пацеха’. Ст.-рус. забава ’затрымка; справа; пацеха’ (XVII ст.). Прасл. імя zabava ўтворана ад дзеяслова zabaviti(sę) з дапамогай тэматычнага (асноваўтвараючага) ‑а‑, якое потым ператварылася ў канчатак. Дзеяслоў узнік у выніку прэфіксацыіі *za‑ + baviti + sę; гл. бавіцца 1. Параўн. Мельнічук, Этимология, 1967, 62–63.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
няхва́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
1. Адсутнасць каго‑, чаго‑н. у неабходнай колькасці; недахоп чаго‑н. [Віхура:] Справа такая: няхватка рабочых, некаторае спазненне будаўнічай часткі не павінна спыніць работы па мантажу... Гурскі. Красніцкі спаслаўся на няхватку часу, і, падзякаваўшы яшчэ раз за шчырую гасціннасць, мы выйшлі на вуліцу. Пальчэўскі.
2. Адсутнасць дастатковых сродкаў для існавання; нястача. Была не лёгкая пара, часамі не хапала тэхнікі, .. былі няхваткі і з харчамі. Сташэўскі. Пратасевічы, жывучы сям’ёй у Мінску, не ведалі няхваткі ні ў чым неабходным. Аднак запасаў.. не мелі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выбача́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; незак., каму, каму за што, на што і без дап.
1. Не караць за што‑н., дараваць. [Дзед Мароз:] — Выбачай мне за спазненне, Што ні хочаш — я ў імгненне Для цябе [Міхася] зраблю. Кірэенка. Сорам добрай гаспадыні даваць такі хлеб чужым людзям. А што ж інакш рабіць? Што ж, няхай.. [Кастусь] выбачае. Чорны.
2. заг. выбачай(це). Ужываецца пры звароце да каго‑н. (часам як пабочнае слова), калі просяць прабачэння за турботы, непрыемнасць і пад. Госць падаўся да дзвярэй, але зноў авалодаў сабою і спакойна сеў. — Выбачайце, я ўзнерваваны. Чорны. [Жэня:] — Выбачайце, Віктар Сяргеевіч, мы вас патурбавалі... Якімовіч. // Ужываецца як форма пратэсту, нязгоды. [Дзед Бадыль:] — Дзеўка — золата, а на пасаг выбачайце! Крапіва. Каламуціцца ноч. Расшчапляецца атам. Гэта зноў Вы з вайной? Выбачайце, паны дыпламаты. Лужанін.
3. каго. Прызнаваць, што хто‑н. заслугоўвае даравання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замедле́ние ср.
1. (действие) запаво́льванне, -ння ср., замару́джванне, -ння ср.; прыці́шванне, -ння ср.; (состояние) запаво́ленне, -ння ср., замару́джанне, -ння ср.; прыцішэ́нне, -ння ср.; см. заме́длить 1;
2. (задержка) затры́мка, -кі ж.; (запоздание) запазне́нне, -ння ср., спазне́нне, -ння ср.;
без замедле́ния без затры́мкі; (немедленно) неадкла́дна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
доста́ться сов.
1. даста́цца;
ему́ доста́лся фотоаппара́т яму́ даста́ўся фотаапара́т;
2. (выпасть на долю) вы́пасці; даста́цца;
така́я ему́ доста́лась у́часть така́я яму́ вы́пала до́ля;
3. безл., разг. (о наказании) папа́сці; (о неприятностях) хапі́ць;
ему́ доста́нется за опозда́ние яму́ пападзе́ за спазне́нне;
матро́сам доста́лось во вре́мя што́рма матро́сам хапі́ла ў час што́рму.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)