пато́ля, -і, ж.
1. Спачувальныя адносіны да слабейшых, спагада.
Адчуваць патолю з боку каго-н.
2. Патуранне, патаканне.
Не даваць патолі сыну.
3. Задаволенасць, супакоенасць.
Гэта паездка прынесла мне патолю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спачува́нне, -я, н.
1. Спагадлівыя адносіны да чыёй-н. бяды, гора, няшчасця; спагада.
Суседзі прыходзілі са сваімі спачуваннямі.
2. Добразычлівыя адносіны да каго-, чаго-н., маральная падтрымка.
Яго ўчынкі не знайшлі спачування ў сяброў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шкадава́нне, -я, н.
1. аб кім-чым. Пачуццё смутку аб чым-н. страчаным, непапраўным, засмучэнне з прычыны чаго-н. непажаданага.
Ш. аб незваротнай страце.
2. да каго-чаго. Спагада, спачуванне.
Адчуваць ш. да каго-н. Зірнуць на каго-н. са шкадаваннем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сочу́вствие ср. спачува́нне, -ння ср.; (сострадание) спага́да, -ды ж., спагада́нне, -ння ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спагада́нне, ‑я, н.
Тое, што і спагада. Пан не мае спагадання, Што трэба жыць з сям’ёй на свеце, Што ты, як рыба тая ў сеці, Не маеш волі, ні разгону. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спо́гадзь, ‑і, ж.
Абл. Спагада. Але спогадзь і спачуванне .. [айца Кірыла] былі на баку цельшынскага настаўніка. Колас. [Грамабой:] Ніякай спогадзі няма да чалавека. Крапіва. Жаласлівасць расла ў .. [Любе] з самага малку, жаласлівасць і спогадзь да ўсіх слабых. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Спо́гадзь ‘спагада’ (ТСБМ, Гарэц., Чач.; слуц., Дасл. бел.-рус., 1960, 111). З польск. spogodź ‘тс’; аднак магчыма і самастойнае ўтварэнне паводле характэрнай мадэлі тыпу загарадзь, пожадзь і пад., гл. Пацюпа, Arche, 2007, 3, 200.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прытво́рны, ‑ая, ‑ае.
Які выдаецца за сапраўднае; няшчыры, штучны. Прытворны смех. □ Сакратарка ўсміхалася, а потым з прытворнай сур’ёзнасцю кулаком пагразіла рэдактаравым дзвярам. М. Стральцоў. Спагада прытворная, словы фальшывыя! А як бы жылося святлей і чысцей, Каб хулігана і хама за шыварат Мы бралі часцей. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́ска¹, -і, ДМ ла́сцы, ж.
1. Выражэнне любові, пяшчоты; цёплыя адносіны да каго-н.
Мацярынская л.
2. Ветлівасць, далікатнае абыходжанне, прыхільнасць, лагоднасць, спагада.
Выхавацелі інтэрната імкнуцца ахінуць ласкай і клопатам кожнае дзіця.
◊
Быць у ласцы (разм.) — карыстацца павагай, давер’ем.
Дзякуй за ласку — шчыра дзякую.
Зрабіць ласку — аказаць паслугу.
Калі ласка — ветлівы зварот, ветлівая просьба або пабуджэнне.
Увайсці (убіцца) у ласку (разм.) — набыць чыю-н. прыхільнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лі́тасць, лі́тосць ’жаль’, ’міласэрнасць’, ’чуласць, спагада’, ’добрыя, велікадушныя адносіны’, ’памілаванне, міласць’ (Гарэц., Касп., Яруш., ТСБМ; КЭС, лаг.; гродз., воран., Сл. ПЗБ). Запазычана з польск. мовы, дзе ў форме litość пашыраецца з XVI ст.; раней — lutość. Узыходзіць да прасл. ljutostь, якое з ljutъ ’люты, злы’. Гл. лю́ты, лі́таваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)