меч, мяча́, мн. мячы́, мячо́ў, м.

Старадаўняя халодная зброя, падобная на вялікі нож, востры з абодвух бакоў.

◊

Падняць меч на каго-н. — пачаць вайну, пайсці супраць каго-н.

Скрыжаваць мячы — пачаць паядынак, бой, спрэчку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

по́зірк, ‑у, м.

Накіраванасць зроку на каго‑, што‑н.; погляд. Аксана паглядзела на Васіля. Той спакойна вытрымаў яе позірк. Кавалёў. Мірон Сцяпанавіч, адхіліўшы газету, сустрэў мяне дабрадушным позіркам паверх акуляраў. Ракітны.

•••

Абвесці позіркам гл. абвесці.

Скрыжаваць позіркі гл. скрыжаваць.

(Як) позіркам абняць гл. абняць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпа́га ж. шпа́га;

◊ скрыжава́ць шпа́гі — скрести́ть шпа́ги;

прада́ць шпа́гу — прост. прода́ть шпа́гу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

меч, мяча, м.

Старадаўняя халодная зброя, падобная на вялікі нож, востры з абодвух бакоў. / у перан. ужыв. Дык чуйце, народы, ў паход на бандыта, На меч перакуйце свой плуг. Колас.

•••

Дамоклаў меч — пастаянная небяспека, пагроза (са старажытнага падання пра сіракузскага тырана Дыянісія, які ў час банкету пасадзіў на сваё месца зайздроснага Дамокла і павесіў над ім на конскім воласе меч).

Падняць меч гл. падняць.

Скрыжаваць мячы гл. скрыжаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перекрести́ть сов.

1. рел. перахрысці́ць;

2. (перечеркнуть) перакрэ́сліць;

3. (сложить крест-накрест) перакрыжава́ць, скрыжава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скрыжава́нні, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад скрыжаваць.

2. у знач. прым. Які размешчаны крыж-накрыж, мае выгляд крыжа. Ты [гарадок] знарок пабудаваны На дарогах скрыжаваных. Русак. Бохан хлеба ляжаў на канцы доўгага, няшчыльна збітага з дошак стала, падпёртага скрыжаванымі ножкамі. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

меч меч, род. мяча́ м.;

◊

преда́ть огню́ и мечу́ адда́ць агню́ і мячу́;

дамо́клов меч дамо́клаў меч;

скрести́ть мечи́ скрыжава́ць мячы́;

обнажи́ть меч вы́няць меч.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

по́зірк, -ку м. взгляд; взор;

◊ з пе́ршага ~ку — с пе́рвога взгля́да;

кі́нуць п. — бро́сить (ки́нуть) взгляд;

абве́сці ~кам — обвести́ взгля́дом (взо́ром);

скрыжава́ць ~кі — скрести́ть взгля́ды (взо́ры)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скрыжава́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. скрыжаваць (у 1 знач.); дзеянне і стан паводле дзеясл. скрыжавацца (у 1, 3 знач.).

2. Месца, дзе скрыжоўваюцца дарогі, вуліцы і пад. На скрыжаванні палявых дарог Здаўна стаіць сяло Чырвоны Лог. Танк. На скрыжаванні вуліц Наташа спынілася, пачакала, пакуль пройдуць машыны. Гамолка. Развітання хвіліна На скрыжаванні лясным... Куляшоў. // Наогул месца, дзе перасякаецца што‑н. чым‑н. У змроку відаць было, як у неба ўрэзвалася скрыжаванне лат. Скрыган. У скрыжаванні нааконных крат — нябёсаў родных зрэзаны квадрат. А. Вольскі. / у перан. ужыв. Вёска ў Заходняй Беларусі стаяла на скрыжаванні нацыянальных і сацыяльных супярэчнасцей. У. Калеснік.

3. Спарванне жывёлін або апыленне раслін розных відаў, гатункаў, народ для атрымання новай пароды, новага віду ці гатунку.

4. Узаемадзеянне дзвюх або некалькіх моў. Скрыжаванне моў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

меч (род. мяча́) м. меч;

◊ адда́ць агню́ і мячу́ — преда́ть огню́ и мечу́;

дамо́клаў м. — домо́клов меч;

скрыжава́ць мячы́ — скрести́ть мечи́;

падня́ць м. — подня́ть меч;

перакава́ць мячы́ на ара́лы — перекова́ть мечи́ на ора́ла;

агнём і мячо́м — огнём и мечо́м;

пакая́ннай галавы́ меч не сячэ́ — посл. пови́нную го́лову меч не сечёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)