скрыжава́ць, -жу́ю, -жу́еш, -жу́е; -жу́й; -жава́ны; зак.

1. што. Скласці што-н. крыж-накрыж.

С. рукі.

2. каго-што. Зрабіць спарванне розных відаў (жывёл, раслін) для атрымання новай пароды, гатунку.

◊

Скрыжаваць шпагі — уступіць у бой, спрэчку.

|| незак. скрыжо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. скрыжава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

скрыжава́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. скрыжу́ю скрыжу́ем
2-я ас. скрыжу́еш скрыжу́еце
3-я ас. скрыжу́е скрыжу́юць
Прошлы час
м. скрыжава́ў скрыжава́лі
ж. скрыжава́ла
н. скрыжава́ла
Загадны лад
2-я ас. скрыжу́й скрыжу́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час скрыжава́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

скрыжава́ць сов., в разн. знач. скрести́ть;

с. лі́ніі — скрести́ть ли́нии;

с. раслі́ны — биол. скрести́ть расте́ния;

◊ с. мячы́ (шпа́гі) — скрести́ть мечи́ (шпа́ги)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скрыжава́ць, ‑жую, ‑жуеш, ‑жуе; зак.

1. што. Скласці што‑н. крыжам, крыж-накрыж. Засмужац нахіліўся да мёртвага, скрыжаваў яго рукі па грудзях. Мележ. Мікешка сеў на лямцавую пасцілку — кашму з каляровымі ўзорамі, скрыжаваў падкурчаныя ногі. Беразняк.

2. каго-што. Зрабіць скрыжаванне жывёлін або раслін для атрымання новай пароды, новага віду ці гатунку. Скрыжаваць антонаўку з дзікай яблыняй.

•••

Скрыжаваць мячы (шпагі) — пачаць паядынак, бой, спрэчку.

Скрыжаваць позіркі — паглядзець адзін аднаму ў вочы, выказваючы супярэчлівае пачуццё.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скрыжава́ць

1. kréuzen vt, verschränken vt, übers Kreuz légen;

скрыжава́ць ру́кі на грудзя́х die Arme (über der Brust) kréuzen [(ver)schränken];

скрыжава́ць но́гі die Béine übereinánderchlagen*; mit úntergeschlagenen Béinen sítzen*;

2. біял. kréuzen vt;

◊

скрыжава́ць мячы́ die Schwérter kréuzen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

скрести́ть сов.

1. (сложить крест-накрест) скрыжава́ць, скла́сці на́крыж, перакрыжава́ць;

2. перен. скрыжава́ць;

3. (подвергнуть скрещиванию) биол. скрыжава́ць;

◊

скрести́ть мечи́ скрыжава́ць мячы́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скрыжо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да скрыжаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпа́га, -і, ДМ шпа́зе, мн. -і, шпаг, ж.

Халодная колючая зброя з прамым доўгім клінком.

◊

Скрыжаваць шпагі — пачаць паядынак.

|| прым. шпа́жны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

скрыжо́ўванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. скрыжоўваць — скрыжаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпа́га, ‑і, ДМ шпазе, ж.

Халодная колючая зброя, галоўнай часткай якой з’яўляецца прамы вузкі і доўгі клінок трохграннай, чатырохграннай або шасціграннай формы. Рыцарская шпага.

•••

Скрыжаваць шпагі гл. скрыжаваць.

[Ад іт. spada.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)