сельдь ж. селядзе́ц, -дца́ м.; собир. селядцы́, -цо́ў мн.;
астраха́нская сельдь астраха́нскі селядзе́ц, собир. астраха́нскія селядцы́;
◊
как се́льди в бо́чке погов. як селядцы́ ў бо́чцы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Асяле́нец, осылэ́нець, оселе́нец, оселэ́нец ’селядзец’ (Клім., Вешт. дыс.). Рус. дыял. паўдн. аселедец, оселедня, оселёдка, укр. оселедець селядзец’. Пачатковае а‑ магло б быць прыстаўным, але ‑н‑ указвае на магчымасць утварэння ад сьльдь праз прыметнік сьльдьн‑ыи, о‑сьльдьн‑ьць (параўн. акраец і пад.). Гл. селядзец.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́макнуць, -ну, -неш, -не; вы́мак, -кла; -ні; зак.
1. Стаць зусім мокрым.
В. на дажджы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Набыць якія-н. уласцівасці, выгляд, паляжаўшы ў вадзе, вадкасці.
Селядзец вымак (стаў менш салёным). Лён вымак.
|| незак. вымака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сяле́дчык, ‑а, м.
Разм. Селядзец. На першае яна [Ніна] зробіць халаднік з яйцом, на другое — рыбу. І чыгунок бульбы маладой ад варыць. І сяледчык ёсць. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фаршма́к, ‑у, м.
Страва са здробненага селядца ці мяса, запечаных з бульбай, цыбуляй і інш. На закуску падаваўся фаршмак з пячонкі ментузоў са смажанай цыбуляй. // Разм. Сечаны селядзец.
[Ням. Vorschmack.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́мачыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.
1. Зрабіць мокрым; абмачыць. Дождж вымачыў да ніткі.
2. Вытрымаць пэўны тэрмін у вадзе, спецыяльных растворах і пад., каб надаць патрэбную якасць. Вымачыць лён. Вымачыць селядзец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ікра́к ’селядзец з ікрой’ (Бяс., 308). Польск. ikrzak ’рыба з ікрой’. Утворана ад ікраны (гл. ікра 1) суфіксам ‑ак, параўн. ікрач.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лёк, ‑у, м.
Селядзечны расол. У краме .. [дзед] часта браў лёк ад селядцоў, а мы, унукі яго, з велізарнай асалодай мачалі хлеб у гэтую салёную жыжку. Астрэйка. І смагне селядзец у лёку, І ў лютай пары млее кроп. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэ́нгі мн. л. ’поліўка з рыбы’ (даўг., Сл. ПЗБ). З лат. renğe ’салака’ (Сл. ПЗБ, 4, 332), параўн. яшчэ серб.-харв. ренга (ха̀ринга) ’селядзец’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пласту́н ’карп, Cyprinus carpio’ (астрав., Сл. рэг. лекс.), укр. пластуне́ць ’род чарнаморскага селядца’, рус. раст. пласту́н ’дробны селядзец’. Відаць, да пласт (гл.), матывацыя, аднак, няясная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)