ачмуце́ць

‘страціць розум, свядомасць’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. ачмуце́ю ачмуце́ем
2-я ас. ачмуце́еш ачмуце́еце
3-я ас. ачмуце́е ачмуце́юць
Прошлы час
м. ачмуце́ў ачмуце́лі
ж. ачмуце́ла
н. ачмуце́ла
Загадны лад
2-я ас. ачмуце́й ачмуце́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час ачмуце́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

осмы́сленность свядо́масць, -ці ж., разу́мнасць, -ці ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

саліпсі́зм, -у, м.

У філасофіі: крайні суб’ектыўны ідэалізм, які прызнае адзінай рэальнасцю толькі індывідуальную свядомасць, уласнае «я» і адмаўляе існаванне навакольнага свету.

|| прым. саліпсі́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

агіта́цыя, -і, ж.

1. гл. агітаваць.

2. Дзейнасць, якая мае сваёй мэтай палітычнае ўздзеянне на свядомасць і настрой шырокіх мас, распаўсюджанне сярод іх пэўных ідэй.

Наглядная а.

Перадвыбарная а.

|| прым. агітацы́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

просвеща́ть несов. дава́ць асве́ту (каму), адуко́ўваць; (развивать сознание) прасвятля́ць, развіва́ць свядо́масць (усведамле́нне, разуме́нне); (обучать) навуча́ць, вучы́ць;

просвеща́ть созна́ние прасвятля́ць (развіва́ць) свядо́масць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адурма́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.

1. Затуманіць чыю‑н. свядомасць; ап’яніць. У твар дыхнула водарам вясны. І адурманіў сіні хмель лясны. Бураўкін.

2. перан. Зацямніць, атруціць свядомасць шкоднымі ідэямі, памылковымі ўяўленнямі.

3. перан. Ашукаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зацямні́цца, ‑ніцца; зак.

1. Стаць цёмным. Неба зацямнілася.

2. Страціць выразнасць; памуціцца. Свядомасць зацямнілася.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прытомнасць, свядомасць

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

дурма́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго-што.

Туманіць свядомасць, ап’яняць, атупляць розум.

Алкаголь дурманіць галаву.

|| зак. адурма́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены і задурма́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены.

|| звар. дурма́ніцца, -нюся, -нішся, -ніцца; зак. адурма́ніцца, -нюся, -нішся, -ніцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

крэ́да, нескл., н.

1. Сімвал веры ў каталіцкай царкве.

2. перан. Кніжн. Погляды, перакананне асновы светапогляду. Палітычнае крэда. Паэтычнае крэда. □ Дэвізам для часопіса было ўзята крэда матэрыялізму: «Не свядомасць вызначае жыццё, а сацыяльнае жыццё вызначае свядомасць чалавецтва». У. Калеснік.

[Ад лац. credo — веру.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)