лаці́нскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да Старажытнага Рыма, да рымлян. Лацінская мова. Лацінская прыказка.
2. Уст. Каталіцкі. Лацінская царква.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раманізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.
Прымусіць (прымушаць) каго‑, што‑н. засвоіць мову, культуру, звычаі Старажытнага Рыма; правесці (праводзіць) раманізацыю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ры́мляне, ‑ян; адз. рымлянін, ‑а, м.; рымлянка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. рымлянкі, ‑нак; ж.
1. Грамадзяне старажытнай Рымскай дзяржавы.
2. Жыхары горада Рыма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Падры́мка ’трэцяя струна пасля баса ў скрыпцы, якая выдае гук ля’ (Мядзв.), падрымоўка ’другая струна ў скрыпцы’ (Шат.). Гл. рыма, рымзаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ро́стра, ‑ы, ж.
1. Гіст. Трыбуна на форуме старажытнага Рыма, упрыгожаная насамі караблёў, захопленых у непрыяцеля.
2. Упрыгожанні калон у выглядзе насавой часткі старажытнага судна.
[Лац. rostra (мн. л.) — насы караблёў.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ро́стра ’трыбуна на форуме старажытнага Рыма, упрыгожаная насамі караблёў, захопленых у непрыяцеля’, ’упрыгожанні калон у выглядзе насавой часткі старажытнага судна’ (ТСБМ) — праз польскую ці рускую мову з лац. rostra мн. л. ’насы караблёў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заваёва ж., прям., перен. (то, что завоёвано) завоева́ние ср.;
~вы Старажы́тнага Ры́ма ў А́фрыцы — завоева́ния Дре́внего Ри́ма в А́фрике
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тры́ба 1, ‑ы, ж.
Разм. Шасцярня малатарні. [Марыля] была з ганьбай: на правай руцэ тры крайнія пальцы наўскасяк аджавала трыбай малатарні. Брыль.
тры́ба 2, ‑ы, ж.
Гіст. Кожная з трох груп родаў, якія складалі патрыцыянскую абшчыну; кожная з трох адміністрацыйна-тэрытарыяльных акруг Старажытнага Рыма.
[Лац. tribus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ту́ба ‘музычны інструмент’, ‘цюбік’ (ТСБМ), ‘рупар’ (Ласт.). Запазычана праз нямецкую мову з італ. tuba ‘музычны інструмент’, якое з лац. tuba ‘труба’, вядомае яшчэ з часоў Старажытнага Рыма, пры дапамозе слова падавалася каманда да наступу або адступлення войска. Магчыма, з’яўляецца роднасным лац. tībia ‘жалейка’, ‘галёначная косць’ (ЕСУМ, 5, 666; Арол, 4, 112).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прасна́к, ‑а, м.
Тоўсты блін з прэснага цеста. Не прайшло і дзесяці хвілін, як на стале ўжо сквірчэла яешня, а ў місцы ляжалі свежыя агуркі і праснакі, якія Рыма сама пякла замест хлеба. Васілеўская. Маці цеста тады учыніла з вадой, праснакоў нарабіла з чаромхай лясной. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)