папы́рхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пырхаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пы́рханне I ср. порха́ние; см. пы́рхаць I
пы́рханне II ср., прям., перен. фы́рканье; см. пы́рхаць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упа́рхивать несов. пы́рхаць; (вылетать) выпы́рхваць, вылята́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пы́рхнуць 1, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да пырхаць 1.
пы́рхнуць 2, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Аднакр. да пырхаць 2.
2. Разм. Выказаць незадавальненне. Ведаў [Архіп], жонка часам пырхне, скажа што і калючае, а пасля хутка адыдзе і становіцца тая ж, звычайная, незаменная. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папы́рхваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Пырхаць паціху, час ад часу. Коні ішлі шпарка і трывожна: часта натапырвалі вушы, папырхвалі. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пырх, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца ў значэнні дзеясловаў пырхаць 1 і пырхнуць 1. Вяртлявая сінічка пырх — і няма яе... Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́рскать несов., обл.
1. (от смеха) фы́ркаць, пы́рскаць;
2. (стремительно вспархивать) пы́рхаць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пры́хаць (пры́хаты) ’фыркаць, чмыхаць’; ’чхаць, пырскаць’; ’выказваць незадаволенасць’ (Клім., ТС), пры́хнуць ’дзьмухнуць’ (ТС), драг. прэ́хатэ ’тс’ (Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.). Укр. при́хати, пи́рхати ’пырхаць; кашляць’. З пы́рхаць (гл.) у выніку метатэзы ы і р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пу́рхаць ’пырскаць вадой з рота’ (навагр., З нар. сл.), ’бурчаць, лаяцца’ (Юрч.), укр. пу́рхати ’пырхаць’, рус. пу́рхать ’тс’, пу́рхаться ’пялёскацца (у вадзе, снезе, пыле і пад.)’. Гукапераймальнага паходжання, параўн. рус. смал. пурх! ’пырх!’, укр. пурх! ’тс’, гл. пы́рхаць. Паводле Варбат (Балто-слав. этнояз. отнош., 7), рэфлекс -ur на месцы ‑ъr‑, параўн. рус. порха́ть ’пырхаць’, чэш. prchati ’пырскаць’ — фанетычная анамалія, узнікшая пад уплывам балтыйскіх моў, параўн. літ. pur̃kšti ’марасіць’, што, улічыўшы імітацыйны характар слова, неабавязкова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пы́рхнуць I сов., однокр. (подняться) порхну́ть, вспорхну́ть
пы́рхнуць II сов., однокр., прям., перен. фы́ркнуть; см. пы́рхаць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)