маты́ў¹, -ты́ву, мн. -ты́вы, -ты́ваў, м.

Прычына, падстава для якога-н. дзеяння.

Ён кіраваўся асабістымі матывамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сты́мул, -у, мн. -ы, -аў, м.

Пабуджальная прычына, зацікаўленасць у ажыццяўленні чаго-н.

С. у працы.

Матэрыяльныя стымулы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зачэ́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж. (разм.).

1. Прыстасаванне, якім што-н. зачэпліваюць або якое што-н. трымае.

2. перан. Прычына, падстава.

З. для сваркі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бязле́сіца, ‑ы, ж.

Адсутнасць лесу, лясоў; бязлессе. [Клімат] — не адзіная прычына бязлесіцы стэпаў. Гавеман.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уважи́тельный

1. ува́жлівы;

уважи́тельная причи́на ува́жлівая прычы́на;

2. (почтительный) пава́жлівы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прычэ́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.

1. гл. прычапіць.

2. перан. Зачэпка, прычына (разм.).

Знайсці прычэпку зайсці да яго.

3. перан. Тое, што і прыдзірка (разм.).

І за шчэпку знойдзеш прычэпку (прыказка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

причи́на прычы́на, -ны ж.;

причи́на порожда́ет сле́дствие прычы́на параджа́е вы́нік;

уважи́тельная причи́на ува́жлівая прычы́на;

по той причи́не па той прычы́не (з той прычы́ны);

не без причи́ны не без прычы́ны;

нет никако́й причи́ны няма́ нія́кай прычы́ны;

без вся́кой причи́ны без уся́кай прычы́ны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Прыклі́ка ’прэтэнзія, прычына да незадаволенасці; прымета, від; напасць; праклён’ (Нас.), пры́кліка ’прычына, падстава’ (Кос., Растарг.); сюды ж прыклю́к ’прычына, прычэпка’ (пін., Нар. лекс.) з дыялектным чаргаваннем націскнога галоснага і пры́кляўка ’зачэпка, падстава’ (жлоб., Мат. Гом.) з суфіксальным фармантам на месцы ўсечанай часткі кораня. Да клі́каць ’голасна зваць’ (гл.), параўн. прыкляка́ць ’заўважаць, звяртаць увагу’ (Мат. Гом.) < прасл. *klikati гукапераймальнага характару (ЭССЯ, 10, 41) з далейшым семантычным развіццём. Усходнеславянскае арэальнае ўтварэнне, параўн. рус. смал., зах.-бранск. при́клика, пры́клика ’прычына, падстава, нагода’, бранск. ’абгавор, паклёп’, смал. при́клик ’нагода, падстава’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

індэтэрміні́зм, -у, м.

Супрацьлеглая дэтэрмінізму канцэпцыя, якая адмаўляе ўсеагульную заканамернасць і прычынную залежнасць і абумоўленасць у прыродзе і грамадстве і сцвярджае наяўнасць станаў або падзей, для якіх прычына не існуе або не можа быць вызначана.

|| прым. індэтэрміністы́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

віна́, -ы́, мн. ві́ны і (з ліч. 2, 3, 4) віны́, він, ж.

1. Нядобры ўчынак, правіннасць.

Разумець сваю віну.

Даказаць віну.

2. адз. Прычына, крыніца чаго-н. (неспрыяльнага).

Па чыёй-н. віне (гэта значыць з-за каго-н.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)