тамо́жня, ‑і, ж.

Установа, якая займаецца кантролем над правозам тавараў цераз граніцу і збіраннем спецыяльных пошлін за такі правоз. Разам з другім таварышам, які добра ведаў англійскую мову.., мы паехалі на вакзальную таможню. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мыт ​1, ‑у, М мыце, м.

Гіст. Падатак, пошліна за правоз тавараў цераз граніцу ці па тэрыторыі дзяржавы.

мыт ​2, ‑у, М мыце, м.

Інфекцыйная хвароба ў коней, якая суправаджаецца запаленнем слізістай абалонкі насаглоткі і падсківічных залоз.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

транзі́т, ‑у, М ‑зіце, м.

1. Правоз тавараў ці пасажыраў з аднаго пункта ў іншы праз прамежкавыя пункты. Транзіт тавараў цераз Мінскі чыгуначны вузел.

2. Перавозка грузаў без перагрузкі іх на прамежкавых станцыях.

3. у знач. прысл. транзі́там. Пераязджаючы або перавозячы што‑н. куды‑н. без перасадкі ці без перагрузкі на прамежкавых пунктах. Груз ідзе транзітам.

[Ад лац. transitus — пераход.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тамо́жны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да таможні. Таможны склад. □ [На цеплаход] узыходзілі чарадой таможныя і паліцэйскія чыны. Мележ.

2. Які мае адносіны да кантролю за правозам тавараў цераз граніцу і збіраннем пошлін за такі правоз. Таможная пошліна. □ З дапамогай таварышаў, якія прыехалі мяне сустракаць, і камандзіра самалёта я хутка адшукаў свае рэчы і прайшоў таможныя фармальнасці. Новікаў. Хочацца хутчэй на бераг, але наперадзе яшчэ непазбежныя таможныя працэдуры. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кантраба́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Тайны правоз або перанос цераз дзяржаўную граніцу тавараў, каштоўнасцей і інш., забароненых або абкладзеных пошлінай. Змагацца з кантрабандай.

2. зб. Тавар, каштоўнасці і інш., якія тайна правозяцца або пераносяцца праз дзяржаўную граніцу. Яны [чужыя людзі] хавалі тут кантрабанду. Колькі часу патрацілі, колькі страху набраліся! Колас. Якая яму была справа, падшывальцу Андрэю, што ён, Лупянок, вазіў кантрабанду... Лынькоў.

3. у знач. прысл. кантраба́ндай. Тайна, употай. Наносілі мы поўныя вышкі асенняга лісця, .. здабывалі кантрабандай канюшыны ўлетку, нажынаючы яе сярпом. Дубоўка.

[Іт. contrabando ад contra — супраць і bando — урадавы ўказ.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мыт 1, мы́та ’падатак за правоз тавараў цераз граніцу ці на тэрыторыі дзяржавы’ (ТСБМ, Гарб., Гарэц., Груш., Др.-Падб., Касп.). Укр. мито, рус. мыто, ст.-рус. мытъ, мыто, польск., н.- і в.-луж. myto, чэш., славац. mýto, славен. míto, серб.-харв. ми́то, ми̑т; макед., балг. мито, ст.-слав. мыто. Прасл. myto. Запазычана са ст.-в.-ням. mûta ’пошліна; мыта’ (Міклашыч, 208; Уленбек, AfslPh, 15, 489; Фасмер, 3, 26; Скок, 2, 434; Атрэмбскі, Sprache, 12, 1966, 61–62; Германовіч, Лекс. і грам., 3). Сюды ж мы́тнік ’служачы мытніцы, чыноўнік’ (ТСБМ, Груш.).

Мыт 2 ’глыбокае месца ў рацэ з вірам’ (паўн.-усх., КЭС). Да мыць (гл.): ад дзеепрыметніка ⁺мытъ ’вымытае вадою месца’.

Мыт 3, мыту́ха ’панос у парасят’ (драг., З нар. сл.), ’панос’ (усх., КЭС; Грыг., Касп.), ’дызентэрыя’ (Нас., Гарэц., Бяльк.), магчыма, ’хвароба скаціны’ (Анік.). Вярэніч (Бел.-рус. ізал., 25) адносіць сюды і мыт ’інспекцыйная хвароба коней: запаленне слізістай абалонкі насаглоткі і падсківічных залоз’ (ТСБМ; стаўбц., валож., КЭС), укр. мит ’тс’, рус. калуж. мыти́ца ’тс’. Рус. мыт ’панос’ (паўсюдна) Фасмер (3, 25) супастаўляе са ст.-інд. mū́tram ’мача’ і выводзіць з мыть ’мыць’. Параўн. таксама і польск. mycić się, nicić się ’хварэць на панос’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)