трэск, -у, м.
1. Сухі, рэзкі гук, які ўтвараецца пры ламанні, трэсканні, разрыванні і пад. чаго-н.
Т. галля.
2. Шум, які ўтвараецца пры рабоце механізмаў, інструментаў і пад.
Т. матора.
Т. кулямёта.
3. перан. Шуміха, пустая балбатня (разм.).
◊
З трэскам (выгнаць, праваліцца і пад.) — ганебна, з вялікім скандалам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
провали́ться в разн. знач. правалі́цца;
провали́ться в я́му правалі́цца ў я́му;
кры́ша провали́лась дах правалі́ўся;
куда́ ты провали́лся на́ две неде́ли? перен., разг. куды́ ты правалі́ўся на два ты́дні?;
провали́ться на экза́мене перен. правалі́цца на экза́мене (іспы́це);
◊
как сквозь зе́млю провали́лся як скрозь зямлю́ правалі́ўся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
треск прям., перен. трэск, род. трэ́ску м.;
◊
провали́ться с тре́ском правалі́цца з трэ́скам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
права́л, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. праваліцца, праваліць.
2. Месца, якое правалілася, паглыбленне.
Глыбокі п. у гарах.
3. перан. Поўная няўдача ў якой-н. справе.
П. планаў інтэрвентаў.
4. перан. Адсутнасць яснага ўспрымання ўсяго навакольнага (пры некаторых хваробах, ап’яненні).
Правалы памяці.
|| прым. права́льны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шу́снуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Тое, што і шуснуць (у 3 знач.); упасці, праваліцца куды‑н. За восень у балота так наліла, што ў поцемках можна шуснуцца ў прорву — і памінай як звалі. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
небяспе́чна,
1. Прысл. да небяспечны.
2. у знач. вык. Звязана з небяспекай; цягне за сабой якую‑н. небяспеку. Хадзіць тут у такую ноч небяспечна. Галавач. Бегчы далей, відаць па ўсім, было небяспечна, — можна з галавою праваліцца ў багну. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паправа́львацца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Праваліцца — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Коні паправальваліся ў балота. Паправальвацца на ўступных экзаменах. □ На тым месцы, дзе была .. [магіла], ён убачыў адну разварушаную зямлю — хтосьці зноў засыпаў яму, але сыры пясок асеў, паправальваўся. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дрыгва́, ‑ы, ж.
Топкае балота, багністае месца. Тут асцярожна трэба ступаць нагой: трава расце на дрыгве, якая гойдаецца пад нагамі. Чорны. Бывала, збочыць крыху танк з дарогі — і праваліцца ў дрыгву так глыбока, што да яго немагчыма і дакапацца. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неасцяро́жны, ‑ая, ‑ае.
Які дзейнічае, не захоўваючы асцярожнасць неабачлівы. Сваім неасцярожным рухам Змітрок рэзка падаў супарт уперад, разец высек сноп іскраў і зламаўся... Ваданосаў. Здаецца, што зараз конь зробіць неасцярожны крок убок ці рванецца наперад, і калымажка праваліцца ў чорную бездань. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
права́львацца несов.
1. в разн. знач. прова́ливаться;
2. (о глазах) впада́ть, вва́ливаться, прова́ливаться;
1, 2 см. правалі́цца;
3. страд. прова́ливаться; см. права́льваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)