адцы́ркваць
‘адліваць, даіць маленькімі струменьчыкамі што-небудзь (адцыркваць малако); пляваць праз зубы што-небудзь (адцыркваць сліну)’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
адцы́ркваю |
адцы́ркваем |
| 2-я ас. |
адцы́ркваеш |
адцы́ркваеце |
| 3-я ас. |
адцы́рквае |
адцы́ркваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
адцы́ркваў |
адцы́рквалі |
| ж. |
адцы́рквала |
| н. |
адцы́рквала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
адцы́рквай |
адцы́рквайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
адцы́ркваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паплёўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Пляваць час ад часу. Мікалай Крываносы сядзеў на прызбе і паплёўваў сабе пад ногі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Плюва́ць ’пляваць’ (Нас.; Растарг.; шчуч., Сл. ПЗБ), плювака ’хто часта плюе’ (Нас.); укр. плювати, рус. плевать, дыял. плювать ’тс’, польск. pluć, plwać, н.-луж. pluwaś, дыял./;/ш’, в.-луж. pluwać, чэш. pliti, кніжн. phati < ст.-чэш. ρΓναίΐ. літарат. plivati, славац. рГш© pľvať, славен. pljuvati, рэз’ян. pjuval, серб.-харв. тъувати, макед. гілю вес дыял. ivijyea. балг. плюя, плювам, ц.-слав. пльвати, плювати ’пляваць’. Прасл. *рГий, *plʼbvati (Бязлай, 3, 59) ці *pjuii, *pjьvati (Фасмер, 3, 291; Банькоўскі, 2, 613), роднаснымі з’яўляюцца: літ. spiauti, лат. spĮaut ’пляваць’, ст.-грэч. πτύω ’плюю’, гоц. speiwan ’пляваць’, ст.-інд. sthlvati ’плюе’ < і.-е. *speu‑ (Міклашыч, 251; Траўтман, 276; Френкель, 866; Махэк₂, 461). Сюды ж ашм. плаваць ’тс’ (Стан.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
столь ж. потоло́к м.;
◊ плява́ць у с. — плева́ть в потоло́к;
вы́расці пад с. — вы́расти до потолка́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цы́ркаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. Ліцца маленькімі струменьчыкамі з перапынкамі.
Чуваць, як у даёнку цыркае малако.
2. Пляваць праз зубы.
Ц. слінай.
3. Пра насякомых, птушак: стракатаць.
У траве цыркаюць конікі.
4. перан. Плаціць, даваць што-н. дробнымі порцыямі, патроху.
|| аднакр. цы́ркнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. цы́рканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заплява́ць 1, ‑плюю, ‑плюеш, ‑плюе; ‑плюём, ‑плюяце; каго-што.
Пакрыць, забрудзіць пляўкамі. [Пасажыр] выкурыў з паўтузіна цыгарэт і запляваў усю падлогу навокал. Корбан.
заплява́ць 2, ‑плюю, ‑плюеш, ‑плюе; ‑плюём, ‑плюяце; зак.
Разм. Пачаць пляваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плю́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да пляваць.
•••
Плюнуць у твар — зняважыць каго‑н.
Раз плюнуць — зрабіць што‑н. вельмі лёгка, без намагання.
Хоць ты ў вочы плюнь — аб немагчымасці пазбавіцца ад назойлівасці каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паплява́ць, ‑плюю, ‑плюеш, ‑плюе; ‑плюём, ‑плюяце; зак.
Плюнуць некалькі разоў; пляваць некаторы час. Любіць Сцяпан пасядзець на прызбе, пасмактаць люльку ды напляваць у пясок перад прызбай. Крапіва. Васіль папляваў у далоні, размахнуўся і ўдарыў сякерай па камлі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плева́ть несов., прям., перен. плява́ць;
◊
плева́ть! (пустяки́) фам. плява́ць!;
не плюй в коло́дец — пригоди́тся воды́ напи́ться посл. не плюй у крыні́цу — пры́йдзеш па вадзі́цу; не плюй у вадзі́цу, давядзе́цца ж напі́цца;
плева́ть в потоло́к ле́нца ва́жыць; слу́хаць, як свіння́ ву́хае; зу́бы на со́нцы грэць; лы́нды (бі́бікі) біць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
столь, ‑і, ж.
1. Верхняе ўнутранае пакрыццё памяшкання, процілеглае падлозе. Сцены гладка склютаваны, Стрэхі з бляхі белай, Столь, падлога габляваны, Вокны ў сажань цэлы. Купала. Калгасныя цесляры паспелі паставіць толькі зруб і кроквы ды пакласці столь над адным пакоем. Мележ.
2. Паверхня гэтага пакрыцця з боку гары. Родзька праворна ўзбіраецца на столь, дзе пад чарапічным дахам ззяе электрычная лямпачка: здагадлівы старшыня паклапаціўся, каб працаваць .. было светла. Даніленка. Раніца ў нашым пакоі пачыналася грукам і стукам на столі. Новікаў.
•••
Пад столь — вельмі высокі. [Дзядзька Павел:] — Расці, нябожа, вялікі, каб, пакуль я прыйду з вайны, ты быў пад столь ужо. Сабаленка.
Пляваць у столь гл. пляваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)