вантро́бы, -аў.
Унутраныя органы грудной клеткі і жывата.
◊
Пераесці (ад’есці) вантробы (разм., асудж.) — моцна надакучыць, стаць невыносным для каго-н.
|| прым. вантро́бны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пераяда́нне, ‑я, н.
Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. пераядаць — пераесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераяда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да пераесці (у 1, 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аб’е́сціся, аб’емся, аб’ясіся, аб’есца; аб’ядзімся, аб’ясцеся, аб’ядуцца; заг. аб’ешся; зак.
З’есці лішняе, пераесці.
•••
Блёкату аб’есціся — здурнець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Перацурква́ць ’пераесці’: перагортвала усе яблыкі за зіму (люб., Нар. словатв.). Да пера- і цуртць, цурчэць (гл.). Гукапераймальнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ад’е́сці, ад’ем, ад’ясі, ад’есць; ад’ядзім, ад’ясце, ад’ядуць; зак., што.
1. З’есці частку чаго‑н.; адкусіць, адгрызці. Кошка ад’ела хвост у рыбы.
2. і без дап. Разм. Кончыць есці. У вас адпелі — у нас ад’елі. Прымаўка.
•••
Ад’есці кішкі (вантробы) каму — тое, што і пераесці кішкі (вантробы) каму (гл. пераесці).
Сэрца ад’есці — памучыць, давесці да знямогі, дакучаючы чым‑н. непрыемным.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Праяслівы ’пражэрлівы’ (рагач., Сл. ПЗБ; Ян.). Дэрыват з суф. ‑лів‑ ад *праесціся ’аб’есціся, пераесці’ < польск. przejeść się ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пераяда́ць несов., в разн. знач. перееда́ть; (о ржавчине — ещё) изъеда́ть; см. перае́сці 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вантро́ба, ‑ы, ж.
1. Разм. Чэрава, жывот. Нямала прагная папоўская вантроба паглынула народнага дабра. «Звязда».
2. толькі мн. (вантро́бы, ‑аў). Унутраныя органы грудной клеткі і жывата. Адным узмахам нажа ад сябе.. [Мая] разразала срабрысты жывот судака, паварочвала нож лязом угару і ходам рукі назад тронкамі вычышчала вантробы. Дуброўскі. — І лісіца тут была, на свежаніну з’явілася, — дадаў.. [Дзямід], паказваючы на зямлю, — а над вантробамі крумкачы пастараліся. В. Вольскі.
•••
Пераесці (ад’есці) вантробы каму гл. пераесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перакра́са (перэкра́са) ’непрыгожая, брыдкая дзяўчына’ (Растарг.). Да пера- і краса́ 1 (гл.). Прыстаўка пера- абазначае празмернасць дзеяння — аж да адмоўнага выніку, як у дзеясловаў перахвалі́ць, перае́сці, перасі́ліць і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)