Паўста́ць 1, паўстава́ць ’уставаць’, ’хутка найсці, наляцець (аб ветры)’ (Нас.). Да па‑ (< прасл. po‑) і уста́ць, устава́ць (гл.). Параўн. ст.-рус. повставати ’паднімацца (аб ветры)’ (XVI ст.), серб. поу̀стајати ’паўставаць’.
Паўста́ць 2, паўстава́ць ’узняцца на барацьбу’, ’узнікнуць у памяці, з’явіцца’, ’адрадзіцца’, ’вырасці’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Шат., Яруш.; шальч., стаўб., Сл. ПЗБ), шчуч. ’набухнуць (пра жылы)’ (Сл. ПЗБ), ’запрацівіцца гвалту’ (КЭС, лаг.). З польск. powstać ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выніка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. З’яўляцца, паўставаць.
Слупы вынікалі з-за ўзгоркаў і зноў знікалі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). З’яўляцца лагічным вынікам, узнікаць з чаго-н.
Як вынікае са сказанага.
|| зак. вы́нікнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ба́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; незак.
1. з кім. Бачыць адзін аднаго, сустракацца.
Б. з сябрамі.
2. Успрымацца зрокам, быць бачным.
Удалечыні бачацца абрысы гор.
3. Паўставаць у думках, уяўляцца.
Будучае ўжо добра бачыцца.
|| зак. уба́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца (да 1 і 3 знач.) і паба́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рысава́цца, -су́юся, -су́ешся, -су́ецца; -су́йся; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Віднецца, паўставаць ва ўяўленні.
У далечыні рысуюцца абрысы гор.
Знаёмы вобраз рысаваўся ва ўяўленні (перан.).
2. Старацца паказаць сябе з выгаднага боку, выклікаць чым-н. інтарэс да сябе.
Р. перад людзьмі.
|| наз. рысо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ста́віцца зваротны дзеяслоў да ставіць (гл.) ‘паўставаць, настройвацца супраць каго-небудзь’, ‘цягнуцца, старацца зраўняцца ў частаванні з багатымі’ (Нас.). Другое значэнне з польск. stawiać się ‘трымаць сябе задзірліва, абуральна; казырацца, задавацца’, stawiać się na równi ‘ставіць сябе нароўні з кім-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
встава́ть несов.
1. (с места) устава́ць;
2. (тянуться вверх, выпрямляться) устава́ць;
3. (появляться, возникать) паўстава́ць, узніка́ць, выніка́ць;
4. (на защиту) станаві́цца, паўстава́ць, узніма́цца;
5. (становиться) станаві́цца;
6. (о светилах) узыхо́дзіць; см. встать 1—5, 7.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выніка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. З’яўляцца, паўставаць. [Вёскі] вынікалі з-за ўзгоркаў і хутка знікалі, адыходзячы ў далячынь. Галавач.
2. Узнікаць. Непаразуменні вынікалі рэдка. У часе работы вынікалі новыя пытанні.
3. З’яўляцца лагічным вынікам, узнікаць з чаго‑н. Як вынікае са сказанага. □ Насцярожанасць .. [Свідраля] вынікала з усяго таго, што адбылося днём у райкоме. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
представа́ть несов. станаві́цца (перад кім, перад чым); (являться) з’яўля́цца, паяўля́цца (перад кім, перад чым); паўстава́ць (перад кім, перад чым).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рысава́цца, ‑суюся, ‑суешся, ‑суецца; незак.
1. Віднецца, вылучацца (сваім колерам, абрысамі і пад.) на фоне чаго‑н. На тым баку, за жытнёвым полем, рысаваліся на блакіце неба стрэхі. Васілёнак.
2. перан. Паўставаць у чыім‑н. уяўленні. Вобраз пані з чорнымі пышнымі валасамі жыва рысаваўся ва .. уяўленні [настаўніка]. Колас.
3. Старацца паказаць сябе з выгаднага боку, выклікаць чым‑н. інтарэс да сябе. Баешка ўваходзіў у ролю, пачынаў яўна рысавацца перад натоўпам, што ў момант вырас ля яго. Шынклер.
4. Зал. да рысаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; незак.
Разм.
1. Сустракацца, мець спатканне з кім‑н. Сухавараў распытаўся, як здароўе панны Ядвісі, як жыве сам настаўнік, як часта бачыцца ён з паненкамі. Колас. // перан. Знацца з чым‑н., адчуваць на сабе ўздзеянне чаго‑н. (часцей з адмоўем). [Незнаёмы:] — Жыў на свеце Лявон, Молад, дужы быў ён, Толькі з воляй і доляй не бачыўся. Купала.
2. Быць бачным; успрымацца зрокам. [Павел] аглядаўся — і не пазнаваў парку: дрэвы кожны раз бачыліся нязвыкла цёмнымі і чужымі. Вышынскі. [Галай] павінен быў дазнацца, што за агеньчыкі бачыліся яму ўначы, дакапацца да сутнасці з’явы. Шыцік.
3. Паўставаць у думках, уяўляцца. Будучае бачылася выразна, як другі бераг іх ціхай Пцічы. Грахоўскі. // Разм. Здавацца, мроіцца. [Замылка:] — Баешка ў нас заўжды такі... падазроны, яму ўсё нешта бачыцца такое... Шынклер. // Разм. Праясняцца, больш прыкметна выступаць. Аднак сёння, на дзевятым месяцы палону, Алесю многае ўжо бачыцца ясней, чым у тую кашмарную першую ноч, калі і радасць, і адчай, і горкі сум то праясняліся трохі, то зноў жахліва блыталіся ў адно. Брыль.
•••
Бачыцца (пабачыцца) са шкляным богам — выпіваць, піць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)