пашыхава́ць

‘пастроіць каго-небудзь, што-небудзь (салдат, роту); пашанцаваць’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. пашыху́ю пашыху́ем
2-я ас. пашыху́еш пашыху́еце
3-я ас. пашыху́е пашыху́юць
Прошлы час
м. пашыхава́ў пашыхава́лі
ж. пашыхава́ла
н. пашыхава́ла
Загадны лад
2-я ас. пашыху́й пашыху́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час пашыхава́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

патала́ніць, ‑ніць; безас. зак., каму.

Абл. Пашанцаваць, пашчаслівіцца. [Селянін:] — Добры чалавек! Але вось шкада, што ў жыцці яму не паталаніла! Нікановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

подвезти́​II сов., безл., разг. пашанцава́ць;

ему́ подвезло́ яму́ пашанцава́ла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Прытала́ніць ’пашчасціць; пашанцаваць’ (Нас., Байк. і Некр.). Да тала́ніць, патала́ніць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

повезти́ сов.

1. паве́зці;

2. перен., безл. пашанцава́ць;

ему повезло́ яму́ пашанцава́ла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Пашыхава́ць, пошыховаць, драг. пошыхуватэ ’пашанцаваць’ (астрав., Сцяшк. Сл.; ТС; Лучыц-Федарэц). Праз польск. poszykować ’тс’ з ням. Schickung ’лёс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пашчаслівіць, пашчасціць, пашанцаваць

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

◎ Пагрэ́чыць ’пашанцаваць’ (ТС). Няясна. Ізаляванае слова. Магчыма, гэта лакальнае ўтварэнне на аснове польск. grzeczny ’ветлівы, выхаваны’ з развіццём семантыкі кораня ад ’ветлівы’ да ’добразычлівы’, ’спрыяльны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пашвэ́ндзіць (экспр.) ’пашанцаваць’ (кругл., Жыв. нар. сл.). Скажонае пашчэнціць (< польск. poszczęścić ’тс’) і швэндацца (гл.) — параўн. ілюстрацыю: Сёння майму каню пашвэн‑ дзіла: цэлы дзень пръгуляу.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пашу́піцца ’пашанцаваць, удацца’ (Чач.). Да na- і шу́піць ’разумець’, зшу́піць ’скеміць’, шу́пкі ’кемлівы’, якія Насовіч (719) генетычна супастаўляе з літ. spbti ’паспяваць’, лац. sapere ’быць памяркоўным, разумным’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)