аджлу́кціць, ‑кчу, ‑кціш, ‑кціць; зак., што.

Разм.

1. Апрацаваць, адмыць жлукчаннем. Аджлукціць бялізну.

2. Прагна адпіць з якой‑н. пасудзіны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аса́дак, -дку, м.

1. Дробныя цвёрдыя часцінкі, якія знаходзяцца ў вадкасці і пасля адстойвання асядаюць на дно і сценкі пасудзіны.

А. у растворы.

2. перан. Цяжкае пачуццё, якое застаецца пасля непрыемнай размовы, падзеі і г.д.

Непрыемны а. на душы.

|| прым. аса́дкавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыгарэ́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ры́ць; зак.

1. Пра печанае, смажанае: трохі абгарэць, абвугліцца.

Бульба прыгарэла.

2. Пра вадкую страву, кашу: пры варцы, кіпячэнні пачаць пахнуць дымам, гарам або прыстаць, прыліпнуць да пасудзіны.

Малако прыгарэла.

Каша прыгарэла да гаршка.

|| незак. прыгара́ць, -а́е і прыга́рваць, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ве́нца ’абадок (пасудзіны); абадок, кольца’ (БРС, Шатал.). Укр. ві́нця мн. л., н. р. ’край пасудзіны’. Можна меркаваць, што гэта слова ўзнікла метафарызацыяй да *věnъkъ, *věnъkъ. Параўн. рус. дыял. ве́нчик ’тоўсты аплёт па верхняму краю снеткавага каша’, вене́ц ’горны хрыбет кругам, паўкругам; край высокага стэпу і г. д.’ Параўн. Рудніцкі, 1, 430–431.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ча́рчына, ‑ы, ж.

Разм. Тое, што і чарка (у 1 знач.). [Чычын:] Хоць і не вялікі я прыхільна гэтай пасудзіны, але з табой, за цябе я гатоў якую чарчыну, другую прапусціць. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пета́рда, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -аў, ж.

1. Старадаўні разрыўны снарад у выглядзе металічнай пасудзіны, напоўненай порахам.

2. Сігнальны разрыўны снарад, што кладзецца на рэйкі, каб спыніць цягнік у выпадку небяспекі.

3. У піратэхніцы: снарад з парахавым зарадам, які выкарыстоўваецца для феерверку.

|| прым. пета́рдавы, -ая, -ае і пета́рдны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Іспо́дак ’сподак’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб., Касп., Бяльк., Сл. паўн.-зах.), ’ніжняя частка малой пасудзіны’ (Нас.). Утворана ад іспод (гл.) з суф. ‑ак. Гл. сподак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дні́шча, ‑а, н.

Дно вялікай пасудзіны, пласкадоннага судна і пад. Вастраносы човен пры кожным удары вёслаў падскаквае і плюхае днішчам па, вадзе, разганяючы дробных рыбак. Шашкоў. Надзя сядзела на днішчы перакуленага вядра і чысціла бульбу. М. Ткачоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пета́рда, ‑ы, ж.

1. Старадаўні разрыўны снарад у выглядзе металічнай пасудзіны, напоўненай порахам.

2. Сігнальны разрыўны снарад, які кладзецца на рэйкі, каб спыніць чыгуначны поезд у выпадку небяспекі.

3. У піратэхніцы — папяровы снарад з парахавым зарадам, род феерверку.

[Фр. pétard.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кля́ма ’дрот, сагнуты ў выглядзе літары П для замацавання расколатай драўлянай пасудзіны’ (Бір.). Праз ст.-польск. klama ’клешчы, ціскі’ з с.-в.-ням. klam ’тс’ (Слаўскі, 2, 185).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)