прыгруката́ць, ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; зак.

Разм. Прыбыць куды‑н. з грукатам, шумам. Прыгрукатала і стала, як укапаная, чырвоная пажарная машына, запрэжаная парай коней. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сі́каўка ‘дзіцячая цацка, маленькая помпа, якая зроблена з ствала крываўніка’ (Шат.), ‘помпа (пажарная)’, ‘шпрыц’ (Др.-Падб., Байк. і Некр.), ‘спрынцоўка’ (Гарэц.), ‘дзіцячая цацка, з якой пырскаюць вадой’ (беласт., Сл. ПЗБ), сікаўка ‘тс’ (Нас.). Укр. си́кавка ‘дзіцячая цацка’, ‘помпа (пажарная)’, рус. си́калка, сика́вица ‘пырскалка, дзіцячая цацка, зробленая з бузіны, алешнікаў і да т. п.’, ‘помпа’. Да сі́каць (Праабражэнскі, 2, 284–285; Фасмер, 3, 620).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разгняздзі́цца, ‑гнязджуся, ‑гнездзішся, ‑гнездзіцца; зак.

Размясціцца па гнёздах (пра птушак). // перан. Заняць адпаведныя месцы. Як натрэніраваная пажарная каманда, .. [жанчыны] мігалі разгняздзіліся ў кузаве, кожная ля свайго паўнюткага каша ці клунка. Ваданосаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трыво́га, -і, ДМ -во́зе, ж.

1. Неспакой, моцнае душэўнае хваляванне, выкліканае страхам, небяспекай і пад.

Т. за лёс дзяцей.

2. Шум, перапалох, мітусня.

Усе крычалі, адчувалася моцная т.

3. Небяспечнае становішча, а таксама сігнал, які апавяшчае аб ім.

Паветраная т.

Пажарная т.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

брандспо́йт, ‑а, М ‑йце, м.

1. Пераносная пажарная помпа.

2. Металічны наканечнік на пажарным рукаве для накіроўвання струменя вады. Віктар схапіў у свае рукі брандспойт і струмень вады накіраваў на людзей. Лобан.

[Гал. brandspuit.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дружы́на, -ы, мн. -ы, -жы́н, ж.

1. Узброены атрад пры князі ў Старажытнай Русі.

Княжацкая д.

2. Добраахвотнае аб’яднанне людзей, створанае з якой-н. мэтай.

Піянерская д.

Пажарная д.

○

Народная дружына — добраахвотная арганізацыя ў СССР, якая дапамагала міліцыі ў ахове грамадскага парадку.

|| прым. дружы́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ле́свіца, -ы, мн. -ы, -віц, ж.

1. Збудаванне ў выглядзе рада прыступак для пад’ёму і спуску.

Пажарная л.

2. Пераноснае прыстасаванне для пад’ёму і спуску; драбіны.

3. перан. Паслядоўнае размяшчэнне па ўзыходзячай лініі (прадметаў, асоб і пад.).

Іерархічная л.

|| памянш. ле́свічка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. ле́свічны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кі́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

1. Эластычная трубка — частка органаў стрававання ў чалавека, жывёлін.

Тонкая к.

2. Гумавая або брызентавая трубка для падачы вады (разм.).

Пажарная к.

◊

Кішка тонка (тонкая) у каго (разм.) — не хапае сіл, сродкаў і пад., каб зрабіць што-н.

Кішкі марш іграюць (разм., жарт.) — пра моцнае адчуванне голаду.

|| прым. кі́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пажа́р, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Агонь, які ахоплівае і знішчае ўсё, што можа гарэць.

Лясны п.

Не на п. (выраз, які ўжыв. ў знач.: няма куды спяшацца; разм.).

2. перан., чаго. Ужыв. ў некаторых выразах для абазначэння падзей, якія бурна развіваюцца, праяўляюцца (высок.).

П. вайны.

П. рэвалюцыі.

◊

Як на пажар — вельмі хутка (бегчы, імчацца); спяшацца.

|| прым. пажа́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Пажарная машына.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дружы́на ж., в разн. знач. дружи́на;

піяне́рская д. — пионе́рская дружи́на;

кня́жацкая д. — кня́жеская дружи́на;

пажа́рная д. — пожа́рная дружи́на;

○ наро́дная д. — наро́дная дружи́на

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)