воскресе́нье ср. (день недели) нядзе́ля, -лі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
воскре́сный нядзе́льны;
воскре́сный день нядзе́ля;
воскре́сные шко́лы ист. нядзе́льныя шко́лы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Право́дніца ’наступная нядзеля пасля Вялікадня (Паскі)’ (Гарэц., Мядзв.), правадная (нядзеля) ’памінальная’ (Нас.), приводная нядзеля, правадной ’Фаміна нядзеля’ (Шат.), правадны ’паслявелікодны’ (Мат. Гом.), провад ’паніхіда’ (Нас.). Рус. дыял. провады ’радаўніца, памінанне памерлых’, ’пахаванне’, ’праводзіны вясны’, проводная педеля ’Фаміны тыдзень’, укр. провады ’Фаміны тыдзень’, ’праводзіны русалак песнямі ў першы панядзелак пасля свят Сёмухі’, польск. przewocinica, przewodniczna, przewodna niedziela ’першы тыдзень пасля Вялікадня’, чэш. provod, provodm nedele ’першая нядзеля пасля Вялікадня’. Да праводзіць. У рымска-каталіцкай абраднасці назва тлумачыцца тым, што ў гэты дзень новаахрышчаныя людзі ішлі “провадам” да храма, або тым, што ў гэту нядзелю адбывалася працэсія да храма з вяночкамі. Але, відаць, першаснае значэнне — гэта сляды дахрысціянскага культу памерлых і ўшанавання духаў прыроды, як гэта захавалася ва ўсходніх славян (гл. Махэк₂, 452).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
маладзіко́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да маладзіка. Маладзіковая квадра. □ Кожны месяц пастае маладзік перад нядзеляю, — маладзіковай празываецца тая нядзеля. Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скрасе́нне ‘нядзеля’ (Бяльк.; арш., Нар. сл.). З рус., ц.-слав. воскресе́нье ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
здзіў, здзіву, м.
Разм. Дзіва, здзіўленне. Хаця ўсё лета ў той год было пагодлівае, але гэта нядзеля выдалася на здзіў яснай. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́рбный ве́рбны;
ве́рбная суббо́та церк. Ве́рбная субо́та;
ве́рбное воскресе́нье церк. Ве́рбная нядзе́ля, Ве́рбніца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
неабавязко́ва,
1. Прысл. да неабавязковы.
2. безас. у знач. вык. Не з’яўляецца неабходным. Усім прысутнічаць неабавязкова. □ Ішла нядзеля — выхадны дзень, і неабавязкова .. [Станіславу] ісці ранічкай на работу. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
велаго́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Спаборніцтва па веласіпеднаму спорту. Была нядзеля, і Антон Прымацкі паехаў за горад, каб пабачыць, як будуць праходзіць велагонкі. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́спацца, ‑сплюся, ‑спішся, ‑спіцца; зак.
Сплючы, адпачыць. Выспацца да ўсходу сонца. Добра выспацца. // Паспаць уволю; адаспацца. Была нядзеля, тэрміновай работы не было, і.. [Маша] вырашыла выспацца за ўсе тры начы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)