медыя́тар
‘рэчыва, якое перадае нервовы імпульс у жывёльным арганізме’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
медыя́тар |
| Р. |
медыя́тара |
| Д. |
медыя́тару |
| В. |
медыя́тар |
| Т. |
медыя́тарам |
| М. |
медыя́тары |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
не́рвный в разн. знач. нерво́вы;
не́рвная кле́тка нерво́вая кле́тка;
не́рвный челове́к нерво́вы чалаве́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цік¹, -у, м. (спец.).
Нервовы стан, пры якім назіраецца міжвольнае перасмыкванне мышцаў твару, галавы, плячэй.
|| прым. ціко́зны, -ая, -ае.
Цікозная сутарга.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лунаці́зм, -у, м.
Хваравіта-нервовы стан, пры якім чалавек у глыбокім сне можа хадзіць і падсвядома выконваць розныя дзеянні; самнамбулізм.
|| прым. лунаці́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ліхама́нкавы, -ая, -ае.
1. Які бывае пры ліхаманцы (у 1 знач.).
Л. стан.
2. перан. Вельмі ўсхваляваны, нервовы, празмерна паспешлівы.
Ліхаманкавая дзейнасць.
|| наз. ліхама́нкавасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лунаці́зм, ‑у, м.
Хваравіта-нервовы стан, пры якім чалавек у глыбокім сне можа хадзіць, лазіць і падсвядома выконваць іншыя дзеянні; самнамбулізм.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разнервава́цца, ‑нервуюся, ‑нервуешся, ‑нервуецца; зак.
Прыйсці ў нервовы, узбуджаны стан; расхвалявацца. [Наўмыснік] ніколі не траціў спакойнай вытрыманасці, а цяпер так растрывожыўся і разнерваваўся. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Заю́ха ’нервовы чалавек’ (Касп.). На базе дзеяслова *заюшыць і прыметніка *заюшны (гл. заюшна) з уяўным суфіксам ‑уха і далейшай зменай значэння ’люты чалавек’ > ’нервовы чалавек’. Суфікс ‑уха ўтварае асабовыя назоўнікі ж. і агульн. р. ад прыметнікаў і назоўнікаў: таўстуха, прастуха, змяюха, бабуха ’някемлівы чалавек’ (Сцяц., Афікс. наз., 124, 175).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ванца́ты ’нервовы, шалёны’ (КЭС). Прыметнік з суфіксам ‑аты ад ванц‑ак ’падучая, хвароба жывата’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пі́нтус ’нервовы чалавек, псіх’ (бых., ЖНС). Няясна. Магчыма, з нейкай незасведчанай мянушкі. Тур. pinti ’жмінда’, ’нікудышні, абадранец, варты жалю’ — трохі аддаленае семантычна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)