нерво́вы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. нерво́вы нерво́вая нерво́вае нерво́выя
Р. нерво́вага нерво́вай
нерво́вае		 нерво́вага нерво́вых
Д. нерво́ваму нерво́вай нерво́ваму нерво́вым
В. нерво́вы (неадуш.)
нерво́вага (адуш.)		 нерво́вую нерво́вае нерво́выя (неадуш.)
нерво́вых (адуш.)
Т. нерво́вым нерво́вай
нерво́ваю		 нерво́вым нерво́вымі
М. нерво́вым нерво́вай нерво́вым нерво́вых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

нерво́вы, -ая, -ае.

1. гл. нерв.

2. Лёгка ўзбуджальны, з раздражненнем нерваў.

Н. твар.

3. Якога лёгка расхваляваць; неспакойны.

Нервовая жанчына.

4. Неспакойны, трывожны (аб рабоце, жыцці і пад.).

Нервовая праца.

|| наз. нерво́васць, -і, ж. (да 2—4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нерво́вы в разн. знач. не́рвный;

~вая сістэ́ма — не́рвная систе́ма;

~выя кле́ткі (тка́нкі) — не́рвные кле́тки (тка́ни);

н. прыпа́дак — не́рвный припа́док;

н. стан — не́рвное состоя́ние;

н. рух — не́рвное движе́ние;

н. чалаве́к — не́рвный челове́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нерво́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да нерва, нерваў. Нервовая тканка. Нервовы цэнтр. Вышэйшая нервовая дзейнасць. □ Навуковыя адкрыцці Паўлава ў галіне вывучэння мозга і нервовай сістэмы знамянуюць адну з вялікіх перамог матэрыялізму над ідэалізмам. «Беларусь».

2. Які выкліканы захворваннем нерваў, які ўзнік у выніку расстройства дзейнасці нервовай сістэмы. Нервовыя хваробы. □ [Паліцэйскі] стаяў пасярод пакоя, заклаўшы за спіну рукі, і нервовы цік перасмыкваў .. яго губы. Чорны.

3. Звязаны з узбуджанасцю, раздражненнем нерваў. Нервовае напружанне, што давяло [Візэнера] да фізічнага здранцвення, прайшло. Шамякін. Цяжкая работа ў інстытуце, гэтыя частыя непрыемнасці, а за імі і нервовая ўзбуджанасць — такая як сёння — могуць прывесці да благога. Шахавец. // Які выражае, выдае ўзбуджэнне, хваляванне, раздражненасць. Нервовы твар.

4. Якога лёгка расхваляваць; хваравіта раздражнёны, неспакойны. Сінклета Кузьмінічна любіць кароў, сваю работу, старанная даярка, але крыху адасобленая, нервовая і балюча рэагуе на ўсякія непаладкі. Дуброўскі.

5. Неспакойны, трывожны (аб рабоце, жыцці і пад.). Нервовая праца.

•••

Вегетатыўная нервовая сістэма гл. сістэма.

Нервовы імпульс гл. імпульс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нерво́вы nervös [-´vø:s]; Nérven- [-f- і -v-];

нерво́вае захво́рванне мед. Nérvenkrankheit f -, -en. Nérvenleiden n -s, -;

вегетаты́ўная нерво́вая сістэ́ма анат. das vegetatíve [ve-] Nérvensystem;

нерво́вае напру́жанне nérvliche Ánspannung;

вышэ́йшая нерво́вая дзе́йнасць біял. höhere Nérventätigkeit

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

нерв, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Адзін са шматлікіх пучкоў валокнаў у выглядзе белых канацікаў, якія ідуць ад галаўнога і спіннога мозга да органаў пачуццяў, мышцаў, залоз і інш. і даюць целу магчымасць рухацца і адчуваць.

Зрокавы н.

2. мн. Уся такая сістэма, якая вызначае дзейнасць арганізма, стан і паводзіны чалавека.

Нервы не вытрымалі.

3. перан. Цэнтр якой-н. дзейнасці, асноўная дзейная сіла чаго-н.

Нёман быў нервам сяла.

◊

Выматаць усе нервы (разм., неадабр.) — змучыць, давесці да знямогі.

Іграць на нервах (разм., неадабр.) — гнявіць, нерваваць каго-н. чым-н.

Трапаць нервы (разм., неадабр.) — хвалявацца, моцна нерваваць каго-н.

|| прым. нерво́вы, -ая, -ае.

Н. цэнтр.

Нервовыя хваробы.

Нервовая сістэма.

Н. цік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Нервовы вузел 2/634, гл. Ганглій

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Імпульс нервовы 2/635; 5/75, 105; 10/432

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

імпульс нервовы

т. 7, с. 214

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

нервовы імпульс

т. 11, с. 292

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)