гнілы́, -а́я, -о́е.
1. Сапсаваны гніеннем, спарахнелы, затхлы.
Гнілая салома.
Гнілая вада.
2. Сыры, дажджлівы.
Гнілая восень.
3. перан. Непрыгодны, нездаровы.
Г. настрой.
|| наз. гні́ласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спрацава́ны, -ая, -ае (спец.).
1. Які стаў непрыгодны ў працэсе працяглай работы; зношаны.
2. Які страціў сілы, здароўе ад непамернай работы; змарнелы, змучаны; стомлены, натруджаны.
|| наз. спрацава́насць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
валя́шчы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які ляжыць без ужытку, нікому не патрэбны; непрыгодны, заваляшчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непадыхо́дзячы, ‑ая, ‑ае.
Такі, які не падыходзіць, не адпавядае каму‑, чаму‑н.; непрыгодны. Непадыходзячыя ўмовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
него́дный
1. непрыго́дны, непрыда́тны, дрэ́нны; (неспособный — о человеке) разг. нязда́тны;
него́дный рабо́тник дрэ́нны (нязда́тны) рабо́тнік;
него́дный к вое́нной слу́жбе непрыго́дны (непрыда́тны) да вайско́вай слу́жбы;
него́дный к употребле́нию непрыго́дны (непрыда́тны) да ўжы́тку (ужыва́ння);
него́дный для питья́ непрыго́дны (непрыда́тны) для піцця́;
2. (низкий, бессовестный) няго́дны, пага́ны;
него́дный челове́к няго́дны (пага́ны) чалаве́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Псюк ’стары; лядашчы чалавек’; ’стары грыб’ (Нас.). Вытворнае ад псець (гл.); першапачаткова, відаць, ’непрыгодны; ні да чаго не варты’, параўн. чэш. psák ’неядомы грыб’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нязго́дны ’непатрэбны, лішні; непрыгодны па стану здароўя, выбракаваны’ (Сл. ПЗБ). Да го́дны ’прыдатны, прыгодны’, з пачатковым комплексам няз‑ (< не + з), параўн. нязго́ршы, нязг̌арны і пад. Аднак не выключана непасрэднае ўтварэнне ад зго́дны ’прыдатны для ўжывання’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
него́жий непрыго́дны, дрэ́нны;
◊
на тебе́, бо́же, что мне (нам) него́же погов. на табе́, бо́жа, што мне (нам) няго́жа.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Негадзя́й ’нягоднік, паганец’ (Ян.), негодзя́й ’няздольны да працы, ні да чаго не варты чалавек; гультай, нягоднік’, негодзя́йка ’няздатная да працы, няўмелая жанчына’ (ТС), неґаджа́й (ніґаджай) ’неахайны чалавек’ (Сцяц.), укр. негодя́й ’няварты, няздольны да дзеяння чалавек’, рус. негодя́й ’няздольны для справы чалавек; гультай’. Аддзеяслоўны назоўнік, параўн. не гадзіцца (негодзицьца, Нас.) ’быць непрыгодным’, негадзі́вы ’непрыгодны’ (Некр.), негадзя́вы, негадзя́шчы ’паганы; непрыдатны’ (Сл. ПЗБ), ’няздатны; непрывабны, непрыгодны; нядобры, паганы’ (Ян.), ’няздольны да працы, слабы’ (ТС), не́гадзь ’няздольны чалавек’ (Растарг.). Суфіксацыя, як у валача́й ’валацуга’ і пад. (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 23, а таксама Львоў, РР, 1969, 4, 100–101). Гл. нягоднік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
непрыда́тны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і непрыгодны. Палавіна .. [зямлянак] выглядала непрыдатнымі да жылля — без нар, з праваламі ў стрэхах-насыпах. Пестрак. Меліяратары загацілі рэчку на забалочаных непрыдатных землях, дзякуючы чаму ўзровень вады невялікай сажалкі падымецца на два метры. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)