нама́цваць несов., прям., перен. нащу́пывать; прощу́пывать; см. нама́цаць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пульс, -у, м.

1. Рытмічны рух сценак артэрый, які выклікаецца дзейнасцю сэрца.

Намацаць п.

2. перан., чаго. Тэмп жыцця, руху чаго-н.

П. грамадскага жыцця.

|| прым. пу́льсавы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нацу́паць

‘намацаць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. нацу́паю нацу́паем
2-я ас. нацу́паеш нацу́паеце
3-я ас. нацу́пае нацу́паюць
Прошлы час
м. нацу́паў нацу́палі
ж. нацу́пала
н. нацу́пала
Загадны лад
2-я ас. нацу́пай нацу́пайце
Дзеепрыслоўе
прош. час нацу́паўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дама́цацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак., чаго.

Разм. Мацаючы, знайсці патрэбнае, намацаць. Ніяк не дамацацца пульсу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наца́паць

‘схапіць, намацаць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. наца́паю наца́паем
2-я ас. наца́паеш наца́паеце
3-я ас. наца́пае наца́паюць
Прошлы час
м. наца́паў наца́палі
ж. наца́пала
н. наца́пала
Загадны лад
2-я ас. наца́пай наца́пайце
Дзеепрыслоўе
прош. час наца́паўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

наша́рыць

‘адшукаць, намацаць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. наша́ру наша́рым
2-я ас. наша́рыш наша́рыце
3-я ас. наша́рыць наша́раць
Прошлы час
м. наша́рыў наша́рылі
ж. наша́рыла
н. наша́рыла
Загадны лад
2-я ас. наша́р наша́рце
Дзеепрыслоўе
прош. час наша́рыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

◎ Нацу́паць ’намацаць’ (Нас., Гарэц.). Да гукапераймальнага цуп!у што перадае хуткае хапанне (Нас.), гл. цу́паць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абма́цаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

1. Памацаць з усіх бакоў з мэтай агляду; уважліва агледзець.

Доктар абмацаў хворага.

2. перан. Знайсці, намацаць, выявіць, шукаючы; высачыць, выведаць.

А. яблыкі ў торбе.

Бяда, калі абмацаюць бандыты.

|| незак. абма́цваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

слізкава́ты, ‑ая, ‑ае.

Трохі слізкі. Урэшце,.. [Адаму] ўсё ж неяк удалося намацаць нагамі слізкаваты і вузкі, як абструганая жэрдка, парог. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Мэцаць ’мацаць’ (барыс., Сл. ПЗБ), мацнуць ’намацаць’ (Жд. 1). Да мацаць (гл.). Аб мене э > а гл. Карскі, 1, 104.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)