нагляда́льны, -ая, -ае.

1. Уважлівы, які ўмее добра назіраць, падмячаць.

Н. чалавек.

2. Які служыць для наглядання за кім-, чым-н.

Н. пункт.

|| наз. нагляда́льнасць, -і, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сузіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго-што і без дап.

1. Разглядваць, назіраць, пасіўна наглядаць.

С. прыроду.

2. Уяўляць у думках што-н., унікаць розумам у што-н.

С. пройдзены шлях жыцця.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

просле́живать несов.

1. (выслеживать) высо́чваць, прасо́чваць;

2. (исследовать, наблюдать) прасо́чваць, назіра́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

назіра́цца несов.

1. наблюда́ться, встреча́ться, случа́ться;

2. страд. наблюда́ться, просле́живаться; см. назіра́ць 1

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сачы́ць¹, сачу́, со́чыш, со́чыць; незак.

1. што, за кім-чым і з дадан. Назіраць за тым, што рухаецца (або за тым, што можа прыйсці ў рух).

С. за самалётам у небе.

С., як бусел кружыцца над ліпай.

2. за чым і з дадан. Назіраць за развіццём, ходам чаго-н., быць у курсе справы, цікавячыся ўсім, што дзе-н. адбываецца.

С. за сустрэчай на вышэйшым узроўні.

С., як ідуць справы на ўборцы каласавых.

3. за кім-чым, што, са злуч. «каб» і з дадан. Назіраць, наглядаць за кім-, чым-н. (з мэтай праверкі, аховы і пад.).

С. за ўзроўнем вады ў прыборах.

С. за парадкам у інтэрнаце.

С. за выкананнем правіл пажарнай бяспекі.

С., каб дзеці былі дагледжаны (клапаціцца).

4. за кім-чым, што. Устанавіць пастаянны нагляд за кім-, чым-н. з мэтай выкрыць, выявіць што-н., злавіць каго-н. на чым-н.

С. за работай гандлю.

5. каго-што. Падпільноўваць, асочваць.

С., дзе курыца нясецца.

6. каго-што. У мове паляўнічых: адшукваць па следзе; высочваць.

С. зайца.

|| наз. сачэ́нне, -я, н. і со́чка (да 4 знач.), -і, ДМ -чцы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наблюда́ть несов.

1. (кого, что, за кем, чем) нагляда́ць, назіра́ць; (следить) сачы́ць (за кім, чым);

2. (осуществлять надзор) назіра́ць (за кім, чым), нагляда́ць (за кім, чым); (ухаживать, присматривать) дагляда́ць (каго, што);

наблюда́ть за детьми́ дагляда́ць дзяце́й;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

присма́тривать несов.

1. (за кем, чем) нагляда́ць; дагляда́ць (каго, што); (следить) сачы́ць, назіра́ць;

присма́тривать за детьми́ нагляда́ць за дзе́цьмі (дагляда́ць дзяце́й, назіра́ць за дзе́цьмі);

2. (высматривать, приискивать) разг. нагле́джваць, нагляда́ць;

присма́тривать себе́ неве́сту нагле́джваць (нагляда́ць) сабе́ няве́сту;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нагля́дваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Тое, што і нагледжваць. [Якаў:] — У лесе Цітка Сядуру сустрэў. Бегае, дзялянку наглядвае. Лобан.

2. Тое, што і назіраць (у 4 знач.). Камандзір сам потым паглядваў за хлопчыкам, сам даваў яму некаторыя даручэнні. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

назіра́нне ср.

1. наблюде́ние;

2. присмо́тр м.;

1, 2 см. назіра́ць 1, 2;

3. (результат действия) наблюде́ние;

ціка́выя ~нні — интере́сные наблюде́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Мандзя́каць ’гаварыць абы-што, глупства, нязначнае’ (паўд.-усх., КЭС). Утворана пры дапамозе суфікса ‑ʼак‑аць ад асновы манд‑, якую можна назіраць у анатамічным тэрміне: параўн. чэш. mandibula ’ніжняя сківіца’ < лац. mandibula ’сківіца’ < mandere ’жаваць, кусаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)