паціні́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.
Спец. Пакрыць (пакрываць) медныя і бронзавыя вырабы пацінай для таго, каб надаць ім выгляд старадаўніх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бу́хкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Часта, раз за разам бухаць. Аркестр іграў факстрот, часта і гулка бухкаў барабан, звінелі і бразгаталі медныя талеркі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
На́бадры ’шоры, шляя’ (БРС), ’шлеі, частка збруі’ (Янк. БФ. 297, слуц., Сл. бел. нар. фраз.), ’медныя бляхі для збруі’ (Лупсякоў, Фальк. Гом.), на́бадрыкі ’шоры’ (стаўбц., Нар. сл.). Відаць, фанетычна змененае набе́дры, набе́дрыкі (набэ́дрыкі) ’тс’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ме́дны, -ая, -ае.
1. гл. медзь.
2. Які мае адносіны да здабычы і апрацоўкі медзі.
Медная прамысловасць.
3. Зроблены з медзі.
Медныя грошы.
4. Колеру медзі, чырвона-жоўты.
М. твар ад прыморскага загару.
○
Медны век — пераходны перыяд ад неаліту да бронзавага веку, калі пачынаюць з’яўляцца металічныя вырабы з медзі.
◊
Медны лоб (разм., пагард.) — пра ўпартага, бесталковага чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
санінспе́ктар, ‑а, м.
Санітарны інспектар. Санінспекгары не ведалі, напэўна, што большасць будучых жыхароў другога корпуса, перш чым трапіць у дзетдом, прайшла, як кажуць, агонь, ваду і медныя трубы. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бразгата́ць, ‑гачу, ‑гочаш, ‑гоча; незак., чым і без дап.
Дробна, часта бразгаць. Аркестр іграў факстрот, часта і гулка бухкаў барабан, звінелі і бразгаталі медныя талеркі. Хадкевіч. Недзе ў глыбіні саду бразгатаў ланцугом сабака. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
люстрава́ць, ‑руе; незак.
1. Блішчаць, адсвечваць, як люстра 1. Люструе гладзь возера.
2. Адлюстроўваць. Страха .. ужо даўнавата паспела замшэць і грузна апускалася над вокнамі, якія люстравалі ў сабе тыя медныя блікі, што доўгай палосаю застылі далёка над цёмнымі палямі. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
галасні́к, ‑а, н.
1. Рэзанатарная адтуліна ў верхняй дэцы струнных музычных інструментаў для павелічэння працягласці і сілы гуку.
2. звычайна мн. (галаснікі́, ‑оў). Медныя або керамічныя пасудзіны ў форме гаршкоў, якія ўмуроўваюцца ў сцены сваімі адтулінамі ўнутр і служаць для паляпшэння акустыкі памяшкання. Галаснікі Каложскай царквы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыядэ́ма, ‑ы, ж.
1. Галаўная павязка грэчаскіх жрацоў, а таксама галаўны ўбор цароў у старажытнасці і ў сярэднія вякі.
2. Жаночае галаўное ўпрыгожанне з дарагіх камянёў у выглядзе невялікай кароны. На .. [князёўне] была дыядэма з сапраўдных брыльянтаў. Самуйлёнак. У чатырох пахаваннях былі сустрэты медныя дыядэмы — дарагія жаночыя упрыгожаны. Штыхаў.
[Грэч. diádēma.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
медзь, ‑і, ж.
1. Хімічны элемент, метал чырванаватага колеру, вязкі і коўкі. // перан. Пра колер, які нагадвае колер медзі; чырвона-жоўты. Асенніх лісцяў плаўленая медзь кладзецца, астываючы, пад ногі. А. Вольскі. А неба звінела дубамі І сыпала медзь жалудоў. Пысін.
2. зб. Вырабы з гэтага металу. Не трубіў на зары гарніст, Не грымела аркестраў медзь. Панчанка.
3. зб. Разм. Медныя грошы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)