какі́ль, -ля́ м., тех. коки́ль;
ліццё ў к. — литьё в коки́ль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адлі́ўка, ‑і, ДМ ‑ліўцы; ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. адліваць — адліць (у 4 знач.); тое, што і ліццё (у 1 знач.).
2. Спец. Вырабы, атрыманыя з дапамогай ліцця; тое, што і ліццё (у 2 знач.). Дабраякасная адліўка. □ Апока скаланулася, затрэслася як у ліхаманцы, адліўка паслухмяна адстала ад фармовачнай зямлі і знікла ў люку. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
коки́ль мет. какі́ль, -ля́ м.;
литьё в коки́ль ліццё ў ка́кіль;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фасо́нны в разн. знач. фасо́нный;
~ннае ліццё — фасо́нное литьё;
~нная цэ́гла — фасо́нный кирпи́ч;
~нная труба́ — фасо́нная труба́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фасо́нный в разн. знач. фасо́нны;
фасо́нное желе́зо фасо́ннае жале́за;
фасо́нное литьё фасо́ннае ліццё;
фасо́нный кирпи́ч фасо́нная цэ́гла;
фасо́нная труба́ фасо́нная труба́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фасо́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Спец. Зроблены па пэўнаму фасону, узору. Фасонная абточка. □ Лабуда апраўдваўся, звальваў віну на слесараў, якія да гэтага часу не падалі ім нейкай там фасоннай трубы ... Краўчанка. // Звязаны з вытворчасцю такіх вырабаў. Фасонныя работы. Фасоннае ліццё. // Прызначаны для вырабу такіх рэчаў. Фасонны разец.
2. Спец. Рэльефны або ціснёны (пра тканіны). Фасонны аксаміт.
3. Разм. Тое, што і фасоністы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жуко́віна ’персцень’ (Сл. паўн.-зах., Жд., Шат., Жыв. сл., 149), жыко́віна (Шат.; бяроз., Шатал., жыт., Лексика Пол., 286). Рус. наўг., арханг., алан. жуко́ви́на ’тс’, ’жучок’, укр. жуко́вина ’пярсцёнак з каменем’ (Жэлях.), жукови́на ’жучок’ (Грынч.). Параўн. ст.-рус. жукъ ’рэльефнае ліццё на метале’; відаць, сем. перанос ад слова жук 1 па форме, магчыма, з улікам прыпадабнення лапак жука да захватаў для трымання камення ў персцені. Жуковіна — суфіксальнае вытворнае ад жук. Фасмер, 2, 64; Якабсон, Word, 8, 1952, 338.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сплаў 1, сплаву, м.
Сумесь, злучэнне двух або некалькіх плаўкіх цел (звычайна металаў). Лёгкія сплавы. □ Акрамя адлівак з шэрага чыгуну, на некаторых заводах дарэвалюцыйнай Беларусі было асвоена прымітыўным спосабам ліццё медных сплаваў. «Весці». // перан. Злучэнне розных элементаў, частак і пад. чаго‑н. Мова літоўскіх летапісаў з’яўляецца своеасаблівым сплавам старой кніжнай мовы з элементамі жывой беларускай гаворкі. Шакун. [Паэма М. Танка] «Нарач» — смелая спроба зліць у адным сплаве элементы эпасу, лірыкі, драмы. Бярозкін.
сплаў 2, сплаву, м.
Дзеянне паводле дзеясл. сплаўляць 2 — сплавіць 2 (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Зроблены з медзі. Уліта Антонаўна падала на стол стары медны самавар і талерку, напоўненую свежым бурштынавым мёдам. Шамякін.
2. Які мае адносіны да медзі; звязаны з апрацоўкай медзі. Меднае ліццё. // У склад якога ўваходзіць медзь. Медная ру да.
3. Які характарызуецца паяўленнем прылад працы, зброі і ўпрыгожанняў з медзі. Медны век.
4. Уласцівы медзі; такі, як у медзі.
5. Падобны колерам на медзь; чырвона-жоўты. Спадае медны ліст каштанаў На жоўты стоптаны мурог. Танк.
•••
Медны лоб гл. лоб.
Прайсці (праз) агонь, ваду і медныя трубы гл. прайсці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чыгу́нны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да чыгуну (у 1 знач.). Чыгуннае ліццё. Чыгунная чушка. □ Запасы ржавага жалеза — даўжэзныя прэнты, найцяжэйшыя колы, ўсялякі чыгунны лом — ляжала ўсё гэта паўз глухія сцены цэхавых карпусоў. Чорны. // Выраблены, выліты з чыгуну. Чыгунная агароджа. □ Схіліўшы цяжкую галаву на ўзорыстую спінку чыгункай лаўкі, Крысціна задрамала. Васілевіч. Ахоўнік павёў .. [Вольгу] ў барак; у пакоі, дзе палілася чыгунная печка і было душна, прадставіў тоўстаму начальніку. Шамякін. // перан. Цяжкі, цвёрды, як чыгун. А ці не так, зямлянін, ты? Было і ёсць. Свінцовы дождж. Чыгунны крок. І ўсё ж, і ўсё ж, Пакуль кароткі перадых, Адтае сэрца. Губ тваіх Не згасне спёка. Семашкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)